شیمی درمانی برای از بین بردن سلول های سرطانی در افراد مبتلا به سرطان استفاده می شود. زمینه های گوناگونی برای استفاده از شیمی درمانی در افراد مبتلا به سرطان وجود دارد:

• درمان سرطان بدون درمان های دیگر: شیمی درمانی می تواند به عنوان نخستین و تنها روش درمان سرطان استفاده شود.

•  پس از درمان های دیگر به منظور از بین بردن سلول های سرطانی پنهان: شیمی درمانی می تواند پس از درمان های دیگر، مثل عمل جراحی، به منظور از بین بردن سلول های سرطانی که ممکن است در بدن باقی مانده باشند، استفاده می شود. پزشکان این روش را شیمی درمانی یاری کننده می نامند.

•  برای آماده کردن شما برای سایر درمان ها: شیمی درمانی می  تواند برای کوچک کردن تومور استفاده شود. در نتیجه استفاده از سایر درمان ها، مثل پرتو درمانی و عمل جراحی، ممکن می شوند.

• به منظور سبک کردن علائم و نشانه های بیماری: شیمی درمانی ممکن است به فرونشاندن علائم و نشانه های سرطان، با از بین بردن بعضی سلول های سرطانی، کمک کند. این روش، شیمی درمانی مُسکن خوانده می شود.

شیمی درمانی برای عارضه های دیگری بجز سرطان

ثابت شده است که بعضی داروهای شیمی درمانی برای درمان عارضه های دیگری نیز مفید هستند، از جمله:

•  بیماری های مغز استخوان: بیماری های مؤثر بر مغز استخوان و سلول های خونی، ممکن است با پیوند سلول های بنیادی مغز استخوان درمان شوند. شیمی درمانی اغلب برای آماده سازی بدن برای این پیوند بکار برده می شود.

• بیماری های سیستم ایمنی: دوزهای پایین از داروهای شیمی درمانی می تواند به کنترل سیستم ایمنی بیش فعال در بیماری هایی مشخص مثل لوپوس و آرتروز روماتیسمی، کمک کند.
   

• سرطان مثانه (Bladder cancer)‎
• سرطان مری (Esophageal cancer)‎
• سرطان روده بزرگ (سرطان کولون) (Colon cancer)‎
• سرطان اندومتر (Endometrial cancer)‎
• سرطان معده (Stomach cancer)‎
• سرطان استخوان (Bone cancer)‎
• سرطان پروستات (Prostate cancer)‎
• سرطان کیسه صفرا (Gallbladder cancer)‎
• سرطان تیروئید (Thyroid cancer)‎
• سرطان ریه (Lung cancer)‎
• ملانوما (Melanoma)‎
• مولتیپل میلوما (Multiple myeloma)‎
• سرطان تخمدان (Ovarian cancer)‎
• سرطان پانکراس (سرطان لوزالمعده) (Pancreatic cancer)‎
• سرطان غدد بزاقی (Salivary gland cancer)‎
• رتینوبلاستوما (Retinoblastoma)‎
• آمیلوئیدوز (Amyloidosis)‎

عوارض جانبی داروهای شیمی درمانی می توانند مهم و قابل توجه باشند. هر دارویی، عوارض جانبی دارد و  هر دارویی هر عارضه جانبی را ایجاد نمی کند. در مورد عوارض جانبی داروهای خاصی که برای شما استفاده خواهد شد، از پزشکتان سؤال کنید. عوارض جانبی رایج داروهای شیمی درمانی شامل موارد زیر است:

•   تهوع
•   استفراغ
•   اسهال
•   ریزش مو
•   کاهش اشتها
•   خستگی
•   تب
•  زخم های دهانی
•  درد
•  یبوست
•  کبودی ملایم

بسیاری از این عوارض جانبی قابل پیشگیری یا درمان هستند و اغلب آنها پس از پایان درمان ها، فروکش می کنند.

عوارض جانبی طولانی مدت و دیر آشکار

داروهای شیمی درمانی می توانند عوارض جانبی ایجاد کنند که تا ماه ها و سال ها پس از درمان آشکار نمی شوند. عوارض جانبی طولانی مدت بسته به نوع داروی شیمی درمانی، متنوع و مختلف هستند ولی می توانند شامل موارد زیر باشند:

•  آسیب به بافت ریه
• مشکلات قلبی
• ناباروری
• مشکلات کلیه
•  آسیب اعصاب (بیماری عصبی محیطی)
• خطر ابتلا به سرطان دوم

از پزشک خود در مورد اینکه آیا شما در معرض خطر هرگونه عارضه ی جانبی دیرآشکار هستید یا نه، سؤال کنید. درباره ی علائم و نشانه هایی که ممکن است اخطاری برای یک مشکل باشد و باید نسبت به آن آگاهی داشته باشید، سؤال کنید.
 

تعیین اینکه شما کدامیک از داروهای شیمی درمانی را دریافت خواهید کرد

پزشکتان داروهای شیمی درمانی که شما دریافت خواهید کرد، بر اساس چندین فاکتور انتخاب می کند، که شامل:

• نوع سرطان
• مرحله سرطان
• درمان های قبلی سرطان
•  اهداف و اولویت های شما

در مورد گزینه های درمان با پزشک خود گفت و گو کرده و با هم تصمیم بگیرید که چه گزینه ای برای شما مناسب است.

چگونگی دریافت داروهای شیمی درمانی

داروهای شیمی درمانی می توانند با روش های مختلفی به بیمار داده شوند، شامل:

• تزریق های شیمی درمانی: شیمی درمانی اغلب به صورت تزریق داخل وریدی ارائه می شود. داروها می توانند به وسیله ی یک لوله همراه با سوزن به داخل وریدی در بازوی شما یا به داخل وسیله ای در وریدی در قفسه سینه شما تزریق گردد.

• قرص های شیمی درمانی: بعضی داروهای شیمی درمانی می توانند به شکل قرص یا کپسول داده شوند.

• شات های شیمی درمانی: داروهای شیمی درمانی می توانند با یک سوزن تزریق شوند، دقیقاً همانطور که یک تزریق دریافت می کنید.

•  کرم های شیمی درمانی: کرم ها و ژل های که حاوی داروهای شیمی درمانی هستند می توانندروی پوست برای درمان انواع مشخصی از سرطان پوست استفاده شوند.

• داروهای شیمی درمانی مورد استفاده برای درمان یک ناحیه از بدن: داروهای شیمی درمانی می توانند مستقیماً به یک ناحیه از بدن داده شوند. به عنوان مثال، داروهای شیمی درمانی می توانند مستقیماً به شکم (شیمی درمانی داخل صفاقی)، حفره قفسه سینه (شیمی درمانی داخل ریوی) یا سیستم عصبی مرکزی  شیمی درمانی داخل شامه ای) داده شوند. همچنین شیمی درمانی می تواند از طریق پیشابراه به مثانه داده شود (شیمی درمانی داخل مثانه ای).

• شیمی درمانی مستقیماً داده شده به سرطان: شیمی درمانی می تواند مستقیماً به سرطان یا بعد از عمل به جایی که یک بار سرطانی بوده، داده شود. به عنوان مثال، ویفرهای نازک دیسکی شکل آغشته به داروهای شیمی درمانی، می توانند طی عمل در نزدیکی تومور قرار گیرند. همچنین شیمی درمانی ممکن است به داخل ورید یا شریانی که به طور مستقیم تومور را تغذیه می کند، تزریق شود.

 چند وقت یکبار درمان های شیمی درمانی را دریافت می کنید.

پزشکتان بسته به اینکه چه دارویی را دریافت خواهید کرد، خصوصیات سرطان شما و چگونگی بهبود بدن شما بعد از هر درمان، تعداد دفعات جلسات درمان را مشخص می کند. برنامه های درمان با شیمی درمانی متنوع است. درمان با شیمی درمانی می تواند مداوم باشد، یا ممکن است بصورت متناوب بین دوره هایی از درمان و دوره هایی از استراحت انجام شود تا به بدن شما اجازه ی بازیابی و بهبودی دهد.

مکانی که جلسات درمان با شیمی درمانی را دریافت می کنید

مکانی که درمان های شیمی درمانی را دریافت می کنید بستگی به وضعیت شما دارد. شیمی درمانی می تواند در این مکان ها ارائه شود:

• در یک بخش شیمی درمانی سرپایی
•  در مطب یک پزشک
• در بیمارستان
•  در منزل، مثل هنگامی که قرص های شیمی درمانی را دریافت می کنید.
   

چگونگی آماده شدن شما برای شیمی درمانی، بستگی به داروهایی که دریافت خواهید کرد و نیز چگونگی تنظیم آنها برای شما دارد. پزشکتان دستورالعمل های مشخصی در مورد آماده شدن برای شیمی درمانی به شما خواهد داد. ممکن است نیاز باشد که:

• وسیله ای از طریق عمل جراحی، قبل از شیمی درمانی داخل ورید جاسازی می شود: چنانچه قرار باشد برای شما، شیمی درمانی داخل وریدی انجام شود، ممکن است پزشک وسیله ای مثل یک کاتتر، پورت (دریچه) یا پمپ را پیشنهاد کند. کاتتر یا سایر وسایل با عمل جراحی داخل یک ورید بزرگ، معمولاً در قفسه سینه تان، جاسازی می شود. داروهای شیمی درمانی از طریق این ابزارها داده می شوند.

•  آزمایشات و دستورالعمل هایی انجام دهید تا مطمئن شوید بدنتان برای دریافت شیمی درمانی آماده است: انجام آزمایشات خونی برای بررسی عملکرد ریه و کلیه و آزمایشات قلبی برای بررسی سلامتی قلب تا مشخص شود که آیا بدنتان برای شروع شیمی درمانی آماده است یا نه. اگر مشکلی وجود داشت، پزشک ممکن است درمان شما را به تأخیر اندازد یا داروها و دوزهای شیمی درمانی متفاوتی را که برای شما بی خطر است، انتخاب نماید.

• به دندانپزشک خود مراجعه کنید: ممکن است پزشک توصیه کند که یک دندانپزشک دندان های شما را برای علائم عفونت معاینه کند. درمان عفونت های موجود ممکن است خطر عوارض را طی شیمی درمانی کاهش دهد؛ زیرا بعضی شیمی درمانی ها ممکن است توانایی بدنتان را برای مقابله با عفونت ها کاهش دهد.

• برای عوارض جانبی برنامه ریزی داشته باشید: از پزشکتان در مورد عوارض جانبی مورد انتظار در طول یا پس از شیمی درمانی سؤال کرده و مقدمات مناسبی را فراهم سازید. به عنوان مثال، اگر شیمی درمانی باعث ناباروری شما می شود، ممکن است گزینه ای برای حفظ اسپرم یا تخمک خود برای استفاده در آینده، در نظر بگیرید. چنانچه شیمی درمانی باعث ریزش موی شما شود، برنامه ای برای پوشش سر خود داشته باشید.

• مقدماتی برای کمک در منزل و محل کارتان مهیا سازید: اغلب شیمی درمانی ها در کلینیک های سرپایی ارائه می شود،  این بدین معناست که اغلب افراد می توانند کار و انجام فعالیت های معمول خود را در طول مدت درمان ادامه دهند. پزشک می تواند به شما بگوید که بطور کلی، شیمی درمانی چه مقدار فعالیت های معمولتان را تحت تأثیر قرار می دهد، ولی پیش بینی دقیق چگونگی احساس شما، دشوار خواهد بود.

• در صورت لزوم مرخصی بگیرید: از پزشک خود در مورد اینکه نیازی به مرخصی کاری یا شخصی برای کمک به شما در منزل بعد از درمان وجود دارد یا نه، سؤال کنید. همچنین در مورد جزئیات شیمی درمانی تان سؤال کنید، درنتیجه می توانید مقدماتی برای کار، فرزندان، حیوانات خانگی و سایر تعهدات خود فراهم سازید.

• برای نخستین جلسه درمان خود آماده شوید: از پزشک یا پرستاران شیمی درمانی در مورد چگونگی روش درمان سؤال کنید. استراحت خوب و کامل قبل از اولین جلسه شیمی درمانی، می تواند مفید باشد. یک وعده غذای سبک آماده شده از قبل داشته باشید که در صورت ایجاد حالت تهوع پس از شیمی درمانی، میل کنید.

• از یکی از دوستان یا اقوام خود بخواهید که شما را برای اولین جلسه درمان همراهی کند: اغلب افراد خودشان می توانند به جلسات شیمی درمانی آمده یا بازگردند؛ ولی برای اولین بار، ممکن است داروها باعث خواب آلودگی یا بروز سایر عوارض جانبی در شما شود که رانندگی را برایتان دشوار می سازد.
   

شما در طی دوره شیمی درمانی تان به طور مرتب با پزشک متخصص سرطان (انکولوژیست) خود ملاقات خواهید داشت. انکولوژیست از شما در مورد هرگونه عارضه ی جانبی که برای شما پیش آمده، سؤال خواهد کرد، زیرا بسیاری از آنها قابل کنترل هستند.

بسته به شرایط شما، ممکن است لازم باشد آزمایشاتی را برای بررسی سرطانتان طی دوره ی شیمی درمانی انجام دهید. این آزمایشات ایده ای در مورد چگونگی پاسخ سرطان شما به درمان، به پزشکتان ارائه می دهد و ممکن است با توجه به آنها درمان شما تنظیم و تعدیل گردد.