شایع ترین علائم فیبروئید رحمی عبارتند از:
•    خونریزی قاعدگی شدید
•    دوره های قاعدگی طولانی (7 روز یا بیشتر)
•    درد یا فشار در لگن
•    تکرر ادرار
•    اختلال در تخلیه مثانه
•    یبوست
•    کمردرد یا درد در ساق پا

به ندرت، فیبروئید رحمی می تواند سبب درد حاد شود. محرومیت از مواد مغذی سبب از بین رفتن فیبروئید می شود. محصولات فرعی ناشی از فساد فیبروئید می تواند به داخل بافت های اطراف نفوذ کرده و سبب درد و تب شود. یک فیبروئید که به وسیله یک ساقه در داخل یا خارج رحم آویزان است می تواند با چرخیدن به روی ساقه و قطع جریان خون سبب ایجاد درد شود.

محل فیبروئید بر روی علائم شما تاثیر می گذارد:
•    فیبروئیدهای ساب موکوزال یا تحت مخاطی. فیبروئیدهایی که در حفره داخلی رحم رشد می کنند سبب خونریزی قاعدگی طولانی و شدید و ایجاد مشکل برای زنانی که برای بارداری تلاش می کنند، می شوند.

•    فیبروئیدهای ساب سروزال یا تحت صفاقی. فیبروئیدهایی که در خارج رحم قرار دارند، گاهی اوقات به مثانه شما فشار آورده و سبب ایجاد علائم ادراری می شوند. اگر فیبروئید از پشت رحم شما متورم شود، می تواند به راست روده (رکتوم) فشار آورده و سبب یبوست شود یا با فشار بر اعصاب ستون فقرات سبب کمردرد شود.

• یبوست (Constipation)‎
• تکرر ادرار (Frequent urination)‎

فیبروئیدهای رحمی از بافت ماهیچه صاف رحم (میومتریوم) تشکیل می شوند. یک سلول ساده بارها و بارها تکثیر شده و در نهایت توده ای را که مجزا از بافت اطراف است، ایجاد می کند. الگوی رشد فیبروئیدهای رحم متفاوت است. برخی فیبروئیدها به آرامی رشد می کنند. برخی فیبروئیدها ممکن است به همان اندازه باقی بمانند یا حتی کوچک شوند.

فیبروئیدها ممکن است به اندازه یک جوانه بوده و با چشم انسان قابل روئت نباشند یا به اندازه توده های بزرگی بوده و سبب تغییر شکل و بزرگ شدن رحم شوند. می توانند به صورت تکی یا چندتایی ایجاد شوند و در موارد شدید سبب گسترش رحم تا قفسه سینه می شوند.

پزشکان از علت فیبروئیدهای رحمی بی اطلاع هستند اما تحقیقات بالینی و تجربی این عوامل را مورد توجه قرار داده اند:

•    تغییرات ژنتیکی. بسیاری از فیبروئیدها دارای ژن هایی هستند که با ژن های موجود در سلول های ماهیچه ای طبیعی رحم تفاوت دارند.

•    هورمون ها. استروژن و پروژسترون دو هورمونی هستند که سبب تحریک رشد مخاط رحم در طول هر سیکل قاعدگی به منظور آماده سازی برای بارداری می شوند. مشخص شده است که این دو هورمون سبب تحریک رشد فیبروئیدها می شوند. فیبروئیدها نسبت به سلول های ماهیچه ای طبیعی رحم دارای تعداد بیشتری از گیرنده های استروژن و پروژسترون هستند.

•    سایر مواد شیمیایی. موادی که به حفظ بافت ها کمک می کنند مانند فاکتور رشد شبه انسولین (IGF) ممکن است بر روی رشد فیبروئید اثر گذارند.
 

به غیر از قرار داشتن در سنین باروری، عوامل خطر شناخته شده کمی برای فیبروئیدهای رحمی وجود دارد. سایر عواملی که ممکن است در ایجاد فیبروئید نقش داشته باشند، عبارتند از:

•    وراثت. اگر مادر یا خواهر شما به فیبروئید مبتلا باشد، شما نیز در معرض خطر ابتلاء قرار دارید.

•    نژاد. زنان سیاه پوست نسبت به زنان سایر نژادها بیشتر در معرض خطر فیبروئید قرار دارند. علاوه براین، در زنان سیاه پوست فیبروئیدها در سنین پایین تر ایجاد شده و اندازه فیبروئیدها بزرگتر و تعداد آنها نیز بیشتر است.

•    بارداری و زایمان. به نظر می رسد که بارداری و زایمان اثر محافظتی داشته باشد و ممکن است خطر ابتلاء به فیبروئیدهای رحمی را کاهش دهد.

زمینه های تحقیقاتی

تحقیقات سایر عوامل بالقوه را که در ایجاد فیبروئیدها نقش دارند، بررسی می کنند. این عوامل عبارتند از:

•    چاقی. برخی مطالعات نشان داده اند که خطر فیبروئید در زنان چاق بیشتر است. اما سایر مطالعات ارتباطی را در این زمینه نشان نداده اند.

•    داروهای ضد بارداری خوراکی. شواهد قوی وجود دارد که نشان می دهد در زنانی که داروهای ضدبارداری خوراکی دریافت می کنند، خطر فیبروئید کمتر است. این امر در مورد تمامی زنان صدق می کند به جز زنانی که مصرف این داروها را بین سنین 16-13 سال آغاز کرده اند. همچنین برخی شواهد نشان می دهند که قرص های ضدبارداری که تنها حاوی پروژسترون هستند ممکن است خطر را کاهش دهند.
 

اگرچه فیبروئیدهای رحمی معمولاً خطرناک نیستند، اما آنها می توانند سبب ناراحتی شده و ممکن است سبب عوارضی مانند کم خونی شوند. علت این امر از دست دادن شدید خون است. در موارد نادر، تومورهای فیبروئید می توانند در خارج از رحم و بر روی یک طرح ساقه مانند رشد کنند. اگر فیبروئید بر روی این ساقه پیچیده شود ممکن است شما در قسمت پایین شکم خود احساس درد شدید و ناگهانی داشته باشید. در این صورت به دنبال مراقبت های پزشکی باشید. ممکن است شما به جراحی نیاز داشته باشید.

بارداری و فیبروئیدها

فیبروئیدها معمولاً با بارداری تداخل ندارند. با این حال، این احتمال وجود دارد که فیبروئیدها سبب تغییر شکل یا انسداد لوله های فالوپ (لوله های رحم) شده یا با عبور اسپرم از دهانه رحم به سمت لوله های فالوپ تداخل داشته باشند. فیبروئیدهای ساب موکوزال ممکن است مانع لانه گزینی و رشد جنین شده و پزشکان در این موارد توصیه می کنند که این فیبروئیدها قبل از اقدام به بارداری برداشته شوند.

در موارد دیگر، درمان فیبروئیدها در طول بارداری لازم نیست. عوارض معمول فیبروئیدها در طول بارداری درد موضعی بین سه ماهه اول و دوم بارداری است. این مشکل معمولاً به آسانی با مسکن ها برطرف می شود. اما اگر شما فیبروئید دارید و سقط های مکرر را تجربه کرده اید، ممکن است پزشک توصیه کند که یک یا بیشتر فیبروئیدها برداشته شوند. به خصوص اگر علت دیگری برای سقط جنین یافت نمی شود و اگر فیبروئیدها سبب تغییر شکل حفره رحم شما شده اند.
 

از آنجاکه ممکن است مدت ملاقات با پزشک کوتاه باشد، و دشوار است که همه مسائلی را که می خواهید در موردشان صحبت کنید به خاطر بسپارید. بنابراین بهتر است که برای این ملاقات آماده باشید.

چه اقداماتی می توانید انجام دهید
•    تمام علائمی را که تجربه می کنید، یادداشت کنید. حتی اگر فکر می کنید به یکدیگر مرتبط نیستند.
•    یک لیست از تمام داروها و مکمل های ویتامینی که دریافت می کنید، تهیه نمایید. دوز و چگونگی مصرف آنها را بنویسید.
•    در صورت امکان یکی  از اعضای خانواده خود یا یکی از دوستان نزدیکتان را همراه خود ببرید. ممکن است شما در طول ملاقات اطلاعات زیادی دریافت کنید، بنابراین به خاطرسپردن تمام آنها دشوار است.
•    یک دفترچه یادداشت همراه داشته باشید. در زمان ملاقات اطلاعات مهم را یادداشت کنید.
•    یک لیست از سوالاتی که می خواهید از پزشک بپرسید، تهیه کنید. ابتدا سوالات مهمتر را بنویسید.

اساسی ترین سوالاتی که می توانید در مورد فیبروئیدهای رحمی بپرسید عبارتند از:
•    من چه تعداد فیبروئید دارم؟ اندازه آنها چقدر است؟
•    فیبروئیدها داخل رحم قرار دارند یا خارج از آن؟
•    چه نوع آزمایشاتی باید انجام دهم؟
•    چه داروهایی برای درمان فیبروئیدهای رحمی وجود دارد؟ آیا داروی خاصی وجود دارد که علائم من را بهبود دهد؟
•    عوارض جانبی مصرف داروها چیست؟
•    تحت چه شرایطی به من توصیه می کنید که عمل جراحی انجام دهم؟
•    آیا من قبل و بعد از جراحی به دارو نیاز دارم؟
•    فیبروئیدها چه نوع مشکلاتی را می توانند ایجاد کنند؟
•    آیا فیبروئیدهای رحمی بر توانایی من برای بارداری اثر می گذارند؟
•    آیا درمان فیبروئیدهای رحمی سبب بهبود باروری من می شود؟
•    آیا شما استفاده از درمان های جایگزین را توصیه می کنید؟

اطمینان حاصل کنید که تمام نکاتی که پزشک به شما می گوید، به طور کامل متوجه شده اید. در صورت لزوم از پزشک بخواهید که گفته های خود را تکرار کند یا سوالات بیشتری از پزشک بپرسید تا موضوع به طور کامل برای شما روشن شود.

چه انتظاری از پزشک خود دارید
برخی از سوالاتی که ممکن است پزشک از شما بپرسد، عبارتند از:
•    هر چند وقت یکبار این علائم را تجربه می کنید؟
•    چه مدت است که شما این علائم را تجربه می کنید؟
•    شدت علائم شما چقدر است؟
•    آیا به نظر می رسد که این علائم با سیکل قاعدگی شما مرتبط است؟
•    آیا چیزی سبب بهبود علائم شما می شود؟
•    آیا چیزی سبب بدتر شدن علائم شما می شود؟
•    آیا شما سابقه خانوادگی فیبروئید رحمی دارید؟
 

در شرایط زیر به پزشک مراجعه نمایید:
•    درد لگنی که برطرف نمی شود
•    قاعدگی های دردناک یا سنگین
•    لکه بینی یا خونریزی بین دوره ها
•    درد در هنگام مقاربت
•    اختلال در تخلیه مثانه
•    اختلال در حرکات روده

در صورتیکه شما خونریزی شدید واژینال یا درد لگنی شدید دارید که به صورت ناگهانی ایجاد می شود، نیاز به مراقبت پزشکی سریع دارید.
 

روش های تشخیصی:

فیبروئیدهای رحمی غالباً به طور تصادفی و در زمان معاینه لگن یافت می شوند. در صورت مشاهده شکل غیرطبیعی رحم، پزشک وجود فیبروئید را حدس می زند.

سونوگرافی

در صورتیکه نیاز به تائید باشد، پزشک درخواست سونوگرافی (یک آزمایش بدون درد که از امواج صوتی برای ایجاد یک تصویر از رحم شما استفاده می کند) می دهد تا تشخیص را تائید کرده و محل و اندازه فیبروئیدها مشخص شود. یک پزشک یا تکنسین دستگاه سونوگرافی را بر روی شکم شما حرکت می دهد یا آن را داخل واژن شما قرار می دهد تا تصاویری از رحم به دست آورد.

سونوگرافی از طریق واژن جزئیات بیشتری را آشکار می کند زیرا می تواند از فاصله نزدیکتری به بررسی رحم بپردازد. سونوگرافی از طریق شکم منطقه وسیع تری را می تواند بررسی کند. برخی اوقات، فیبروئیدها در زمان انجام سونوگرافی با اهداف دیگر (به عنوان مثال سونوگرافی قبل از زایمان) کشف می شوند.
 

سایر آزمایشات تصویربرداری

اگر سونوگرافی مرسوم قادر به فراهم کردن اطلاعات کافی نباشد، ممکن است پزشک سایر روش های تصویربرداری را درخواست کند، مانند:
•    هیستروسونوگرافی (Hysterosonography). سونوهیستروگرافی نیز نامیده شده و در این روش با استفاده از سرم نرمال سالین حفره رحم را باز کرده و می توانند به آسانی تصاویری از داخل رحم به دست آورند. درصورتیکه شما خونریزی قاعدگی شدید دارید و نتایج حاصل از سونوگرافی مرسوم نرمال است، استفاده از این روش مفید است.

•    هیستروسالپنگوگرافی (Hysterosalpingography). این روش از یک رنگ برای مشخص کردن حفره رحم و لوله های فالوپ بر روی تصاویر اشعه X استفاده می کند. درصورتیکه نگران قدرت باروری خود باشید، پزشک استفاده از این روش را توصیه می کند. علاوه بر مشخص کردن وجود فیبروئیدها، این روش به پزشک در تعیین اینکه لوله های فالوپ باز هستند یا خیر، کمک می کند.

•    هیستروسکوپی (Hysteroscopy). پزشک یک تلسکوپ کوچک را که هیستروسکوپ نامیده می شود از طریق دهانه رحم وارد رحم می کند. پزشک نرمال سالین را به داخل رحم شما تزریق می کند که سبب باز شدن حفره رحم شده و به پزشک این امکان را می دهد که دیواره های رحم و باز بودن لوله های فالوپ را بررسی کند. هیستروسکوپی می تواند در مطب پزشک انجام شود.

روش های تصویربرداری که ممکن است برخی اوقات مورد نیاز باشند شامل سی تی اسکن (CT) و ام آر آی (MRI) هستند.

سایر آزمایشات

اگر شما خونریزی غیرطبیعی واژینال دارید، ممکن است پزشک به منظور بررسی سایر علل بالقوه درخواست آزمایشات دیگری را دهد. پزشک ممکن است به منظور تعیین کم خونی که در اثر از دست دهی مزمن خون ایجاد می شود، درخواست شمارش کامل خون (CBC) دهد. همچنین پزشک ممکن است به منظور رد کردن وجود اختلالات خونریزی دهنده و تعیین میزان هورمون های تولید مثل که توسط تخمدان ها تولید می شوند، درخواست آزمایش خون دهد.
 

روش های درمانی:

یک روش واحد برای درمان فیبروئیدهای رحمی وجود ندارد. گزینه های درمانی متعدد وجود دارد.
 

انتظار هوشمندانه

بسیاری از زنان مبتلا به فیبروئیدهای رحمی هیچ علائمی را تجربه نمی کنند. در این صورت انتظار هوشمندانه می تواند بهترین گزینه باشد. فیبروئیدها سرطانی نیستند. آنها به ندرت با بارداری تداخل دارند. آنها معمولاً به آرامی رشد می کنند و بعد از یائسگی که میزان هورمون های تولید مثل کاهش می یابد، کوچک می شوند.

 

هیسترکتومی (عمل برداشتن رحم)

عمل  جراحی به منظور برداشتن رحم تنها راه حل دائمی اثبات شده برای فیبروئیدهای رحمی است. اما هیسترکتومی یک عمل جراحی بزرگ است. این عمل توانایی شما را برای بارداری از بین می برد و اگر تخمدان های شما نیز برداشته شوند سبب بروز یائسگی می شود و ممکن است شما نیاز به درمان جایگزینی هورمون داشته باشید. در اکثر زنان مبتلا به فیبروئیدهای رحمی تخمدان ها حفظ می شوند.

میومکتومی (عمل برداشتن فیبروئیدها)

در این عمل جراحی، فیبروئیدها برداشته شده و رحم در جای خود باقی می ماند. در میومکتومی خطر عود مجدد فیبروئید وجود دارد.

انواع میومکتومی عبارتند از:
•    میومکتومی شکمی. اگر شما دارای چندین فیبروئید باشید، یا فیبروئیدهای شما بسیار بزرگ باشند و یا بسیار عمیق باشند، پزشک ممکن است با باز کردن شکم فیبروئیدها را خارج کند.

•    میومکتومی لاپاراسکوپیک یا رباتیک. اگر فیبروئیدها کوچک باشند و تعداد آنها کم باشد، پزشک ممکن است از جراحی لاپاراسکوپیک استفاده کند. در این نوع جراحی با استفاده از ابزارهای بلند و باریک که از طریق برش های کوچک وارد شکم شما می شود، فیبروئیدها از رحم خارج می شوند. پزشک از طریق دوربین کوچکی که به یکی از ابزارها متصل شده است داخل شکم شما را می بیند. در حال حاضر استفاده از ربات جراحی امکان حذف فیبروئیدهای بیشتر یا فیبروئیدهای بزرگتر را می دهد.

•    میومکتومی هیستروسکوپیک. درصورتیکه فیبروئیدها در داخل رحم( ساب موکوزال) قرار داشته باشند ممکن است از این روش استفاده شود. یک ابزار بلند و باریک (هیستروسکوپ) از طریق واژن و دهانه رحم وارد رحم شما می شود. این روش بهتر است که توسط یک پزشک با تجربه در این زمینه انجام شود.

جراحی اولتراسوند متمرکز (FUS)

این روش یک گزینه درمانی غیرتهاجمی برای فیبروئیدهای رحمی است که رحم را حفظ می کند.

در زمان انجام این روش شما داخل یک ماشین MRI قرار می گیرید که به پزشک این امکان را می دهد که ساختمان بدن شما را تجسم کرده و سپس بدون ایجاد برش فیبروئیدهای داخل رحم را تخریب کند. امواج صوتی با انرژی و فرکانس بالا مورد استفاده قرار می گیرند تا فیبروئیدها را هدف قرار داده و آنها را نابود سازند.

از آنجاکه این روش یک تکنولوژی جدید است، محققان در حال انجام بررسی های بیشتر در مورد ایمنی و اثربخشی آن در طولانی مدت هستند. بااین حال اطلاعات گردآوری شده نشان می دهد که این روش برای فیبروئیدهای رحمی ایمن و بسیار موثر است.

سایر روش های کمتر تهاجمی برای درمان فیبروئیدها

روش های خاصی می توانند بدون انجام جراحی فیبروئیدهای رحمی را تخریب کنند. این روش ها عبارتند از:

•    میولیز. در این عمل لاپاراسکوپیک، یک جریان الکتریکی یا لیزر فیبروئیدها را تخریب کرده و سبب انقباض رگ های خونی می شود که این فیبروئیدها را تغذیه می کنند. یک روش مشابه که cryomyolysis نامیده می شود فیبروئیدها را فریز می کند. ایمنی، اثربخشی و خطرات مربوط به عود مجدد فیبروئید در روش میولیز و cryomyolysis هنوز مشخص نشده است.

•    تخریب اندومتر. این درمان با استفاده از یک ابزار خاص انجام می شود که وارد رحم شما می شود و با بکارگیری گرما، انرژی ماکروویو، آب گرم یا امواج الکتریکی آستر رحم را تخریب کرده، یا به قاعدگی پایان می دهد یا میزان آن را کاهش می دهد. این روش در توقف خونریزی غیرطبیعی موثر است اما بر فیبروئیدهایی که در خارج از آستر داخلی رحم قرار دارند، اثر ندارد.

•    آمبولیزاسیون شریان رحمی. ذرات کوچک (عوامل آمبولیک) به داخل شریان رحم وارد شده و سبب قطع جریان خون به سمت فیبروئیدها می شوند. این تکنیک که توسط یک رادیولوژیست انجام می شود در کوچک شدن فیبروئیدها و تسکین علائم آنها موثر است. مزایای این روش عدم ایجاد برش و دوران کوتاه تر بهبودی است. عوارض این روش هنگامی رخ می دهد که جریان خون به سمت تخمدان ها یا سایر ارگان ها مختل شود.

• سونوگرافی (Ultrasound)‎
• هیسترکتومی شکمی (Abdominal hysterectomy)‎
• هیسترکتومی واژینال (Vaginal hysterectomy)‎

داروهای مورد استفاده برای فیبروئیدهای رحمی هورمون هایی را هدف قرار می دهند که سیکل قاعدگی شما را تنظیم می کنند و علائمی مانند خونریزی قاعدگی شدید و فشار در ناحیه لگن را درمان می کنند. آنها فیبروئیدها را از بین نمی برند اما ممکن است سبب کوچک شدن آنها شوند. این داروها عبارتند از:

•    آگونیست های هورمون آزادکننده گنادوتروپین (GnRH). آگونیست های GnRH (Lupron، Synarel و...) با کاهش میزان استروژن و پروژسترون، شما را به طور موقت در وضعیت پس از یائسگی قرار داده و فیبروئیدها را درمان می کند. درنتیجه، قاعدگی متوقف شده، فیبروئیدها کوچک می شوند و کم خونی بهبود می یابد. پزشک ممکن است به منظور کوچک کردن اندازه فیبروئیدها قبل از انجام عمل جراحی یک آگونیست GnRH تجویز کند. در بسیاری از زنان در هنگام استفاده از آگونیست های GnRH گرگرفتگی رخ می دهد.

•    IUD ترشح کننده پروژستین. یک IUD ترشح کننده پروژستین می تواند سبب بهبودی خونریزی شدید و درد ناشی از فیبروئیدها شود. یک IUD ترشح کننده پروژستین تنها علائم را برطرف می کند و قادر به کوچک کردن یا از بین بردن فیبروئیدها نیست.

•    آندروژن ها. دانازول (Danazol) یک داروی سنتتیک مشابه تستوسترون است که سبب توقف قاعدگی و بهبود کم خونی شده و حتی تومورهای فیبروئیدی را کوچک کرده و اندازه رحم را کاهش می دهد. بااین حال، این دارو به ندرت برای درمان فیبروئیدها مورد استفاده قرار می گیرد. عوارض جانبی شامل افزایش وزن، احساس افسردگی و اضطراب، آکنه، سردرد، رشد موهای زائد و تغییر صدا سبب می شود بسیاری از زنان تمایلی به استفاده از این دارو نداشته باشند.

•    سایر داروها. داروهای ضدبارداری خوراکی می توانند به کنترل خونریزی قاعدگی کمک کنند اما آنها اندازه فیبروئیدها را کاهش نمی دهند. داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) که داروهای هورمونی نیستند ممکن است در بهبود درد ناشی از فیبروئیدها موثر باشند اما خونریزی ناشی از فیبروئیدها را کاهش نمی دهند.

• دانازول (Danazol)‎

درمان های جایگزین:

برخی سایت های اینترنتی و استفاده کنندگان از کتاب های سلامتی، درمان های جایگزین مانند توصیه های غذایی خاص، آنزیم ها، کرم های هورمونی یا هومیوپاتی را ترویج می کنند. انجام تحقیقات لازم است تا مشخص شود که آیا رژیم غذایی یا روش های دیگر می توانند در پیشگیری یا درمان فیبروئیدها موثر باشند یا خیر. تاکنون، هیچ شواهد علمی اثربخشی این روش ها را تائید نکرده است.

اگرچه محققان همچنان در حال بررسی علل تومورهای فیبروئید هستند اما شواهد علمی کمی در مورد پیشگیری از بروز فیبروئید موجود است. شاید پیشگیری از بروز فیبروئیدهای رحمی ممکن نباشد، اما فقط درصد کمی از این تومورها نیاز به درمان دارند.