ممکن‌است مقدار زیادی مایع در پریکارد موجود باشد اما بیمار علائم و نشانه ای نداشته باشد به خصوص اگر مایع به آهستگی افزایش یافته باشد. در‌صورت بروز نشانه‌های افیوژن پریکارد، این نشانه‌ها به صورت زیر خواهند بود:

•  کوتاه شدن نفس یا دشواری در نفس کشیدن (تنگی نفس)

•  ناراحتی در وقت نفس کشیدن درحالت درازکش (ارتوپنه )

•  درد قفسه‌ سینه، معمولاً پشت استخوان جناغ‌ یا در‌سمت‌ چپ قفسه‌ی‌ سینه که وقتی نفس کشیده می‌شود غالباً بدتر می‌شود و وقتی بیمار می‌نشیند، به عکس درازکشیدن، بهتر می‌شود.

•  سـرفه

•  تب خفیف

•  تندی تپش قلب

• درد قفسه سینه (Chest pain)‎
• تب (Fever)‎
• تنگی نفس (Dyspnea)‎

التهاب پریکارد (پریکاردیت) درواقع پاسخی نسـبت به بیــماری، جراحت یا بیماری ‌التهابی است که پریکارد را گرفتار کرده‌ است. آب‌ آوردن آبشامه‌ی قلب غالباً نشانه ای از این پاسخ التهابی است.

همچنین ممکن‌است آب‌ آوردن آبشامه‌ی قلب وقتی اتفاق افتد که راه جریان یافتن مایعات پریکارد مسدود شده باشد یا وقتی خون درون پریکارد انباشته شده باشد. هنوز معلوم نیست چرا بعضی بیماری‌ها در ایجاد افیوژن پریکارد نقش دارند و نیز گاهی علت این بیماری را نمی‌توان مشخص کرد.

 

علل اختصاصی افیوژن پریکارد عبارتند از:
•‌ عفونت‌های ویروسی، باکتریایی، قارچی یا انگلی
• التهاب پریکارد به‌علل نامشخص (پریکاردیت بدون علت)
• التهاب پریکارد به دنبال جراحی قلب یا حمله‌ی قلبی 
• بیماری های خودایمنی مانند آرتریت روماتوئید یا لوپوس
• وجود مواد زاید درخون به‌علت نارسایی کلیه (اورمی )
•‌ تیروئید کم‌کار (هیپوتیروئیدیسم)
• انتشار سرطان (متاستاز) به‌خصوص سرطان‌ ریه، سرطان‌ پستان، ملانوم، لوسمی، لنفوم غیر‌هوچکین یا بیماری هوچکین
• سرطان پریکارد یا قلب
• پرتودرمانی برای سرطان اگر قلب در میدان پرتو باشد
• شیمی‌درمانی سرطان با داروهایی مانند داکسوروبیسین و سیکلوفسفامید
• ضربه یا زخم فرورونده نزدیک قلب
• بعضی داروها ازجمله هیدرالازین که برای فشارخون، ایزونیازید که برای سل و فنی‌توئین که برای تشنج صرع به کارمی‌رود.
 

در پریکارد بدون آنکه مشکلی ایجاد شود مقدار محدودی مایع اضافی جای می‌گیرد. لایه‌ی‌ درونی پریکارد تنها از یک لایه سلول تشکیل شده است که به قلب می‌چسبد. لایه‌ی بیرونی ضخیم‌تر است و فقط کمی خاصیت کش‌سانی دارد. وقتی مقدار زیادی مایع در این فضا جمع می‌شود، پریکارد به درون و به سمت قلب اتساع می‌یابد. وقتی افیوژن پریکارد بر قلب فشار می‌آورد، اتاق‌های پمپاژ‌کننده‌ی قلب دیگر به‌طور کامل پر نمی‌شوند و یک یا چند عدد از این اتاقک‌ها به‌طور ناقص روی هم می‌خوابند. این حالت را در‌اصطلاح تامپوناد  می‌گویند که سبب ضعف گردش خون شده و اکسیژن ناکافی به بدن می‌رساند. درصورت عدم‌ درمان، تامپوناد مهلک است.
 

این که به چه میزان می توانید برای ملاقات با پزشک خود آماده شوید به چند عامل بستگی دارد:
 

•    اگر درد قفسه ی سینه ای دارید که بیشتر از چند دقیقه طول می کشد، یا دچار مشکل در تنفس هستید و یا حمله ی غش بی دلیل  داید ، با اورژانس تماس بگیرید.
•    اگر علائم غیر اورژانسی ای دارید که ممکن است با افیوژن پریکارد یا سایر مشکلات قلبی در ارتباط باشد، با پزشک خود تماس بگیرید.
•    اگر علائم غیر اورژانسی دارید و اخیراً سکته ی قلبی و یا هرنوع عمل جراحی قلب داشته اید و دچار هر نوع عارضه ای شده اید، باید زیر نظر متخصص قلب خود و یا پزشک عمومی  قرار داشته  باشید.

اگر دارای علائم غیر اورژانسی هستید و برای ملاقات با پزشک خود فرصت دارید، پیروی از توصیه های زیر به شما کمک می کند تا بتوانید از ملاقات با متخصص قلب  و یا پزشک عمومی خود به بهترین نحو استفاده کنید.

آنچه شما می توانید انجام دهید
•    تمام علائم خود، حتی آنهایی که به نظر می رسد با قلب و یا تنفستان ارتباطی ندارد، را یادداشت کنید.
•    یک لیست از تمام داروها، ویتامین ها و یا مکمل هایی را که می خورید تهیه کنید.
•    اگر برایتان امکان دارد یکی از اعضای خانواده و یا دوستانتان را  به همراه خود ببرید. گاهی به یادآوردن تمام اطلاعاتی که در طول ملاقات برای شما ارائه می شود دشوار است. به همین خاطر اگر کسی همراه شما باشد می تواند مطالبی را که شما فراموش کرده اید و یا متوجه نشده اید را به یاد بیاورد.
•    سوالاتی را که می خواهید از پزشکتان بپرسید یادداشت کنید.

سوالاتی که می توانید از پزشک بپرسید

زمان ملاقات با پزشک کوتاه است. از همین رو یک لیست از سوالاتتان تهیه کنید تا بتوانید بهترین استفاده را از زمانتان داشته باشید. سوالات شما ممکن است شامل موارد زیر باشد:

•    علت بروز علائم من چیست؟
•    آیا من بیماری دیگری دارم که موجب بروز افیوژن پریکارد شود؟
•    به چه آزمایشاتی نیاز دارم؟
•    بیماری من چه قدر جدی است؟
•    من یک بیماری دیگر نیز دارم چگونه می توانم هردوی این بیماری ها را باهم مدیریت کنم؟
•    درمان پیشنهادی شما چیست؟

چه انتظاری از پزشک داشته باشید
ممکن است پزشکتان سوالاتی را از شما بپرسد. برای پاسخ دادن به این سوالات آماده باشید تا زمان بیشتری را برای پرداختن به موضوعاتی داشته باشید که تمایل دارید. سوالاتی که ممکن است پزشک از شما بپرسد عبارتند از:

•    برای اولین بار چه زمانی علائم بیماری در شما بروز کرد؟
•    آیا همیشه علائم را دارید یا تنها گاهی اوقات بروز می کند و سپس ازبین می رود؟
•    آیا اخیراً علائم سرماخوردگی و یا آنفلوآنزا را داشته اید؟
•    آیا به بیماری مزمنی مبتلا هستید؟
•    چه چیزی باعث بهتر شدن  علائم شما می گردد؟ به عنوان مثال، زمانیکه می نشینید یا به جلوخم می شوید درد قفسه ی سینه تان کمتر می شود؟
•    چه چیزی باعث بدتر شدن علائم شما می گردد؟ به عنوان مثال، زمانیکه دراز می کشید علائمتان بدتر می شود؟ و یا زمانیکه فعالیت زیاد می کنید علائم بدتر می شوند؟
 

اگر درد  قفسه ی سینه دارید که بیش از چند دقیقه طول می کشد، یا اگر تنفس تان دشوار و یا دردناک است و یا اگر حمله ی غش بدون دلیل دارید با اورژانس تماس بگیرید. اگر تنگی نفس، خستگی و یا سایر علائم افیوژن پریکارد در شما وجود دارد به پزشک خود مراجعه کنید.
 

روش های تشخیصی:

برای تشخیص افیوژن پریکارد، شناسایی علل احتمالی و مشخص کردن سیر درمان، یک دسته آزمون انجام می‌شود. برای انجام بعضی بررسی‌ها، پزشک بیمار را به کاردیولوژیست ارجاع می‌دهد.

معاینه طبی

پزشک ابتدا یک معاینه‌ی طبی انجام خواهد داد. به خصوص، پزشک با گوشی خود صدای قلب را خواهد شنید. درصورتی که پریکارد ملتهب باشد، صدایی بلند و به صورت خش خش موسوم به مالش سایـش یا فریــــکشن‌راب friction rub شنیده خواهد شد. درصورتی‌که میزان مایع جمع شده زیاد باشد، ممکن‌است ضربان قلب خفه بوده یا از دور شنیده شود.

اکوکاردیوگرام

یکی ازآزمون‌هایی که بیشتر مورد استفاده است و برای مشخص کردن افیوژن پریکارد به‌کار می‌رود اکوکاردیوگرام echocardiogram است. دراکو کاردیوگرام از امواج‌ صوت برای تهیه تصاویر زمان واقعی قلب استفاده می‌شود. با این رویه، کاردیولوژیست می‌تواند وسعت افیوژن پریکارد را براساس مقدار فضای موجود میان دولایه‌ی پریکارد ببیند. با اکوکاردیوگرام کاهش یافتن عملکرد قلب به‌علت فشار روی قلب (تامپوناد) نیز قابل‌مشاهده است. کاردیولوژیست می‌تواند روی هم افتادن یک یا چند اتاق قلب و نحوه‌ی‌ کارآیی قلب در پمپ کردن خون را ببیند. دو نوع اکوکاردیوگرام وجود دارد:

•   اکوکاردیوگرام از راه سینه. دراین دستگاه transthoracic echocardiogram ازوسیله‌ای (ترانسدیوسر) استفاده می‌شود که بالای جدار قفسه‌ی‌سینه روی قلب قرار می‌گیرد.

•   اکوکاردیوگرام از راه مری. دراین نوع اکوکاردیوگرام transesophagal echocardiogram از ترانسدیوسر ظریفی استفاده می‌شود که روی یک لوله سوار شده و این لوله را وارد بخشی از لوله‌ی گوارش می‌کنند که حلق را به معده متصل می‌کند(مری). ازآنجا که مری درست نزدیک قلب قرار گرفته، با قراردادن ترانسدیوسر نزدیک این محل می‌توان تصـویــرواضحی از قــلـــب به‌دست آورد.

الکتروکاردیوگرام

در الکتروکاردیوگرام که ECG یا EKG هم نامیده می‌شود پیام‌های الکتریکی ضمن بیرون آمدن ازقلب ثبت می‌شوند. کاردیولوژیست دراین نوار به جستجوی الگوهایی می‌پردازد که حدس تامپوناد را فراهم می‌آورند.

رادیوگرافی قفسه‌ سینه

در رادیوگرافی قفسه‌ سینه می‌توان بزرگ‌ شدن سایه‌ی قلب را درصورتی مشاهده کرد که مقدار مایع درون پریکارد زیاد باشد.

سایر تکنولوژی‌های تصویرسازی

اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT) و تصویرسازی تشدید مغناطیسی (MRI) از جمله تکنولوژی‌های تصویرسازی برای تشخیص آب‌ آوردن آبشامه‌ی‌ قلب به‌ شمار می‌روند ولی معمولاً برای تشخیص این بیماری استفاده نمی شوند. اما زمانیکه به علل دیگری از این آزمون ها  استفاده می‌شود، ممکن‌ است افیوژن پریکارد نیز تشخیص‌ داده‌شـود.

آزمون‌های دیگر

در‌صورتی که پزشک مدرکی مبنی بر افیوژن پریکارد بیابد، برای شناسایی علت زمینه‌ ای آزمایش خون یا سایر آزمون‌های تشخیصی را دستور می‌دهد.

روش های درمانی:

اگر استفاده از داروهای ضدالتهاب سبب اصلاح مشکل نشد، اگر تامپوناد ایجاد شد یا اگر احتمال ایجاد تامپوناد موجود بود، احتمالاً کاردیولوژیست برای زهکشی مایع یا پیشگیری از انبار شدن مایع، یکی از روش‌های زیر را توصیه خواهد کرد:

•   زهکشی مایع. در این روش، یک سوزن را وارد فضای پریکارد کرده و یک سر سوزن را به لوله‌ای (کاتتر) متصل می‌سازند تا مایع از پریکارد بیرون کشیده شود. این رویه را پریکاردیوسنتز  می‌نامند. به‌ عنوان راهنمای این کار، پزشک از وسیله‌های تصویرسازی (اکوکاردیوگرافی یا نوعی تکنولوژی رادیوگرافی موسوم به فلوروسکوپی )استفاده می‌کند. درطول انجام این روش، قلب را با دستگاه ECG پایش می‌کنند. در بسیاری موارد برای کمک به پیشگیری از تجمع مجدد مایع، چند روزی سوزن وکاتتر را درفضای پریکارد قرار می‌دهند تا این فضا کاملاً زهکشی شود.

•   جراحی قلب باز. درصورت وجود خونروی در پریکارد، به‌ ویژه اگر به‌ علت جراحی قلب اخیر یا سایر عوامل ایجاد‌کننده‌ی عارضه باشد، برای زهکشی پریکارد و ترمیم صدمه‌ی مربوط به آن، ممکن‌است جراحی قلب باز انجام شود. گاهی، جراح ممکن‌ است پریکارد را زهکشی نموده و گذرگاهی ایجاد کند تا در‌صورت لزوم مایع به حفره‌ی شکم زهکشی شده و درآن محل جذب شود.

•   چسباندن لایه‌ها به یکدیگر. با استفاده از روشی با نام اسکلروز بین پریکاردی محلولی درون فضای میان دو لایه‌ی پریکارد تزریق می‌شود که اساساً لایه‌ها را به هم می‌چسباند. درصورتی‌که بیمار دچار افیوژن راجعه‌ی پریکارد باشد یا در‌صورتی‌که افیوژن به‌علت ســرطان ایجاد شده باشد از این روش استفاده می‌شود.

•   بــرداشتــن پــریکارد. پریکاردیکتومی عبارت است از برداشتن تمام یا یک بخش از پریکارد. این رویه معمولاً دردرمان افیوژن راجعه‌ی پریکارد به رغم زهکشی با کاتترانجام می‌شود. بدون پریکارد قلــب می‌توانــد به خــوبــی انجام وظیفه نماید.

• رادیولوژی قفسه سینه (Chest X)‎
• الکتروکاردیوگرام (نوار قلب) (Electrocardiogram (ECG))‎
• اکوکاردیوگرام (Echocardiogram)‎

روش درمان افیوژن پریکارد به مقدار مایع انباشته شده، علت ایجاد آب‌ آوردن و کاهش عملکرد قلب به‌ علت وارد آمدن فشار برقلب (تامپوناد قلبی) وابسته است. با درمان زمینه‌ ای افیوژن پریکارد غالبــاً مشکل موجــود اصـلاح خواهــد شد.

داروهای کاهنده التهاب

درصورتی که تامپوناد یا تهدید فوری ناشی ازتامپوناد وجود نداشته باشد، پزشک ممکن است یکی از داروهای زیر را برای درمان التهاب پریکارد تجویز کند تا التهاب به وجود آورنده‌ی افیوژن پریکارد از بین برود:

•   آسپیـرین

•   داروهای ضد‌التهاب غیر‌استروئیدی مانند ایندومتاسین یا ایبوپـروفن

•   کلشی سین

اگر بیمار به این داروها پاسخ  ندهد یا پس‌ از درمان موفق به افیوژن راجعه‌ی پریکارد مبتلا شود، ممکن‌ است پزشک یک کورتیکوستروئید مانند پردنیزون تجویز نماید.

• ایبوپروفن (Ibuprofen)‎
• ایندومتاسین (Indomethacin)‎