روش های تشخیصی:
ممکن است پزشکان مختلفی بتوانند اختلال کم توجهی و بیش فعالی را تشخیص داده و درمان کنند. اما سعی کنید فردی را انتخاب کنید که در این زمینه تخصص داشته و آموزش های لازم را دیده باشد. روانشناس، روانپزشک، پزشک عمومی و نورولوژیست می تواند اختلال کم توجهی و بیش فعالی را تشخیص دهد اما تنها روانشناس و روانپزشک می تواند مشاوره لازم در زمینه درمان این بیماری را در اختیار شما قرار دهد. روانشناس نمی تواند دارویی برای شما تجویز کند.
تشخیص اختلال کم توجهی بیش فعالی در بزرگسالان
تشخیص این اختلال در بزرگسالان مشکل تر از تشخیص آن در کودکان می باشد. شناسایی علایم و نشانه های این اختلال در بزرگسالان کار سختی است. هیچ تست و آزمایش مشخصی برای تشخیص این اختلال وجود ندارد. پزشک شما ممکن است برای تشخیص این بیماری از معاینه فیزیکی شما و پرسیدن چندین سؤال شروع کند.
رد کردن سایر بیماریها
پزشک شما این مورد را در نظر خواهد داشت که علایم و نشانه های شما ممکن است به دلیل دیگری غیر از اختلال کم توجهی و بیش فعالی باشد. مواردی که باعث ایجاد علایم مشابه اختلال کم توجهی و بیش فعالی می شوند عبارتند از:
• اختلالات سلامت روانی. برخی اختلالات سلامت روانی مانند اضطراب، اختلالات خلقی، اختلالات قضاوت، نقص های یادگیری و تکلم و اختلالات سایکوتیک در کودکان و بزرگسالان می توانند علایم شبیه اختلال کم توجهی و بیش فعالی را ایجاد کنند.
• سایر بیماری ها. اگر شما سابقه برخی بیماری ها مانند اختلالات تکاملی، صرع، اختلالات تیروئید، مسمومیت با سرب یا قند خون پایین (هیپوگلیسمی) را داشته باشید پزشکتان ممکن است تشخیص دیگری غیر از اختلال کم توجهی و بیش فعالی را برای شما بدهد یا شما را به یک متخصص ارجاع دهد.
• داروها. الکل یا مواد مخدر و برخی داروها می توانند علایم شبه اختلال کم توجهی و بیش فعالی را ایجاد کنند.
ارزیابی علایم و نشانه های اختلال کم توجهی بیش فعالی در دوران کودکی
یک الگوی ثابت از علایم و نشانه ها در دوران کودکی برای تشخیص اختلال کم توجهی و بیش فعالی در بزرگسالی لازم است. شما ممکن است به سختی به یاد بیاورید که کدامیک از مشکلاتتان را از دوران کودکی داشته اید. به این دلیل پزشکتان ممکن است اطلاعات ثبت شده در مدرسه های شما را نیز بخواهد و از معلمان، والدین و کسانی که شما را در دوران کودکی می شناختند کمک بخواهد. همچنین پزشک شما ممکن است بخواهد که با همسر، والدین، دوست صمیمی یا هر فرد دیگری که شما را می شناخته صحبت کند.
معیارهای تشخیصی برای اختلال کم توجهی بیش فعالی
برای تشخیص اختلال کم توجهی و بیش فعالی، فرد باید معیارهای دستورالعمل تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM) که توسط انجمن روانپزشکی آمریکا منتشر شده است را داشته باشد. فرد باید 6 مورد یا بیشتر از علایم و نشانه های زیر را از یک یا دو دسته زیر داشته باشد:
بی توجهی
• مشکل در تمرکز دقیق بر روی جزئیات در اغلب موارد یا اشتباه و بی دقتی در انجام کار یا سایر فعالیت ها
• اشکال در تمرکز و توجه در حین انجام کار در اغلب موارد
• به نظر می رسد زمانی که با او صحبت می کنید اغلب گفته های ما را نمی شنود
• به نظر می رسد این افراد اغلب نمی توانند از یک دستورالعمل مشخص پیروی کنند و کاری را به اتمام برسانند.
• مشکل در سازماندهی کارها و فعالیت ها در اغلب موارد
• این افراد اغلب از کارهایی که نیاز به تمرکز فکری داشته باشد اجتناب می کنند یا اینگونه فعالیت ها را دوست ندارند.
• اغلب، آیتم های مورد نیاز برای انجام کارها و فعالیت ها را فراموش می کنند.
• اغلب، به راحتی حواسشان پرت می شود.
• اغلب، در انجام فعالیت های روزانه فراموشکار هستند.
بیش فعالی و رفتارهای تکانشی
• اغلب با حالت بی قراری دست ها و پاهای خود را تکان داده و روی صندلی جابجا می شوند.
• اغلب زمانی که قرار است در اتاقی منتظر بمانند اتاق را ترک می کنند.
• در شرایط نامناسب اغلب از نظر فیزیکی فعال بوده و بی قرار هستند.
• اغلب در انجام فعالیت های اوقات فراغت دچار مشکل می شوند.
• مدام در حال حرکت هستند یا موتورسواری می کنند.
• اغلب زیاد صحبت می کنند.
• اغلب قبل از تمام شدن سؤال، یه آن پاسخ می دهند.
• اغلب برای ایستادن در نوبت یا صف مشکل دارند.
• اغلب حرف و مکالمه دیگران را قطع می کنند.
علاوه بر داشتن حداقل 6 مورد از علایم این دو دسته، برخی بزرگسالان مبتلا به اختلال کم توجهی و بیش فعالی علایم زیر را نیز دارند:
• داشتن بی توجهی و علایم و نشانه های بیش فعالی – تکانشی در دوران کودکی
• در دوران کودکی رفتارهایی را داشته اند که نسبت به رفتارهای کودکان هم سن و سال خود طبیعی نبوده است.
• علایم و نشانه ها را حداقل به مدت 6 ماه دارند.
• علایم را در بیش از یک موقعیت دارند که عملکرد آنها را در مدرسه یا محل کار مختل می کند یا اثر منفی بر زندگی شخصی یا روابطشان دارد.
سایر معیارها
به دلیل اینکه علایم اختلال کم توجهی و بیش فعالی ممکن است در برخی بزرگسالان نسبت به معیارهای دستورالعمل تشخیصی و آماری اختلالات روانی به ویژه با معیارهای رفتارهای بیش فعالی متفاوت باشد، برخی معیارهای اختصاصی تر نیز برای کمک به تأیید تشخیص اختلال کم توجهی و بیش فعالی در بزرگسالان مورد استفاده قرار می گیرد.
پزشک شما ممکن است برای تشخیص اختلال کم توجهی و بیش فعالی شما یک پرسشنامه و لیستی از علایم و نشانه ها را به شما بدهد تا پر کنید. علاوه بر این، پزشکتان اثر علایم و نشانه هایی که دارید را بر روی روند زندگی شما مانند عملکردتان در محل کار یا مدرسه و روابطتان با دوستان و خانواده تان به طور دقیق بررسی می کند.
روش های درمانی:
مشاوره روانشناسی
مشاوره برای اختلال کم توجهی و بیش فعالی بزرگسالان می تواند مفید باشد و معمولاً شامل مشاوره روانشناسی (روان درمانی) و آموزش در خصوص این اختلال می باشد. روان درمانی از طرق زیر می تواند برای شما مفید واقع شود:
• مدیریت زمان و مهارت های سازماندهی فعالیت ها را در شما بهبود می بخشد.
• به شما نحوه کم کردن حرکات و رفتارهای تکانشی را آموزش می دهد.
• مهارت های حل مشکل را در شما تقویت می کند.
• به شما کمک می کند که با شکست های تحصیلی و اجتماعی خود کنار بیایید.
• اعتماد بنفس شما را افزایش می دهد.
• راهکارهایی را به شما آموزش می دهد تا بتوانید روابط خود را با خانواده، همکاران و دوستان خود بهبود ببخشید.
• راهکارهایی را به شما آموزش می دهند تا بتوانید خلق و خو و مزاج خود را کنترل کنید.
روش های معمول روان درمانی برای اختلال کم توجهی و بیش فعالی بزرگسالان عبارتند از:
• رفتار درمانی شناختی. این روش مشاوره، مهارت های خاص برای مدیریت رفتارها و تغییر الگوهای فکری منفی به افکار مثبت را به شما آموزش می دهد. همچنین این نوع مشاوره به شما کمک می کند که با مشکلات زندگی خود مانند مشکلاتی که در مدرسه، محل کار یا روابط خود دارید راحت تر برخورد کنید و به شناسایی سایر بیماری های روانی مانند افسردگی و اعتیاد به داروهای مخدر کمک می کند. این روش مشاوره به صورت فردی یا گروهی قابل اجراست.
• خانواده درمانی. این نوع درمان می تواند کمک کند که همسر فرد مبتلا به اختلال کم توجهی و بیش فعالی با استرس زندگی با چنین فردی کنار آمده و یاد بگیرد که چگونه می تواند به فرد بیمار کمک کند. برخی مشاوره ها می توانند باعث بهبود مکالمات و روابط و مهارت های حل مشکل در این افراد شوند.
