اسکن قلبی از تکنیک های غیرتهاجمی برای اندازه گیری رسوبات کلسیمی در دیواره عروق کرونری استفاده می کند. این عروق تغذیه کننده قلب هستند. وجود کلسیم در دیواره این رگ ها نشان می دهد که شما به بیماری عروق کرونری مبتلا هستید. بیماری عروق کرونری از دلایل اصلی حملات قلبی است. این بیماری زمانی رخ می دهد که پلاک ها در دیواره عروق قلبی تشکیل شده و سبب باریک شدن آنها (آترواسکلروز) می شوند. این پلاک ها، رسوبات ساخته شده از چربی، کلسترول و کلسیم اند.

اسکن قلبی می تواند کلسیم موجود در این پلاک ها را تشخیص دهد. بعضی از محققان گمان می کنند مقدار کلسیم در این پلاک ها می تواند برای محاسبه درجه استفاده شود که زمانی که همراه سایر اطلاعات در زمینه سلامتی فرد باشد به تعیین ریسک ابتلاء به بیماری عروق کرونری یا حمله قلبی کمک می کند. اما کاربرد اسکن قلبی بحث برانگیز است. اگر بر اساس سابقه خانوادگی و عوامل خطر دیگر، خطر ابتلاء به حمله قلبی در شما پایین باشد، ممکن است استفاده از این تست مفید نباشد. کالج آمریکایی کاردیولوژی و سازمان قلب آمریکا راهنمایی تهیه کره که تعیین می کند آیا این تست برای تشخیص نیاز شما برای انجام اعمال پیشگیرانه برای حمله قلبی در طول 3 تا 5 سال آینده مفید است یا خیر.

چنانچه شما جز موارد زیر باشید، اسکن قلبی برای شما کاربردی نخواهد داشت:

• احتمال خطر پایین ابتلاء به حمله قلبی: اگر برای مثال سن شما کمتر از 55 سال باشد، کلسترول و فشارخون طبیعی داشته باشید و سیگار نکشید، خطر حمله قلبی می تواند کمتر از 10% باشد و شما در رده کم خطر قرار می گیرید و این بدان معنی است که چون خطر این بیماری در شما پایین است، شانس رخ دادن حمله قلبی در 10 سال آینده کمتر از 10% خواهد بود. بنابراین اسکن قلبی احتمالاً نکته اضافه ای در این مورد برای شما و پزشکتان مشخص نخواهد کرد.

• احتمال خطر بالا برای ابتلاء به حمله قلبی: داشتن خطر ابتلاء به بیماری قلبی 20% یا بالاتر در 10 سال آینده بدین معنی است که خطر این بیماری در شما بالاست. اگر سطح کلسترول و فشارخون تان بالا باشد، سیگاری باشید یا سنتان بالای 65 سال است ،پزشک بر اساس عوامل خطر موجود به شما توصیه خواهد کرد که مراحل پیشگیری از حمله قلبی از جمله مصرف دارو و تغییرات اساسی در نحوه زندگی خود را اجرا نمایید.

چنانچه شما در گذشته حمله قلبی یا عملی مثل آنژیوپلاستی یا بای پس قلب داشته اید، برای درمان بیماری نیازی به اسکن نخواهید داشت. در این موارد پزشک از قبل از وجود بیماری و خطر بالای رخ دادن حمله قلبی با خبر است و اسکن قلبی اطلاعات بیشتری در این زمینه در اختیار او قرار نخواهد داد.

زمانی که انجام اسکن قلبی مفید است

اگر شما از لحاظ خطر ابتلا به حمله قلبی در رده میانی باشید یعنی بر اساس عوامل خطر، احتمال رخ دادن حمله قلبی در 10 سال آینده حدود 10 تا 20% باشد، اسکن قلبی اطلاعاتی در این زمینه در اختیار شما قرار خواهد داد. چنانچه سن شما بین 55 تا 65 و کلسترول و فشارخون تان در حد مرز باشد و سیگار می کشید در این رده قرار خواهید گرفت. پزشک به شما کمک خواهد کرد تا سطح خطر خود را تعیین نمایید. چنانچه دچار درد قفسه سینه شده اید خصوصاً اگر مشخص نباشد علت آن مشکل قلبی است یا خیر نیز اسکن قلبی کاربردی خواهد بود.

در اسکن قلبی از یک نوع تکنولوژی اشعه به نام رادیولوژی کامپیوتری پرتو الکترونی (EBCT) برای مشاهده کلسیم رسوبی داخل عروق استفاده می شود. این نوع اسکن خطراتی دارد. یک اسکن EBCT قلبی می تواند مقدار اشعه ای معادل 33 رادیوگرافی قفسه سینه ایجاد کند. تکرار اسکن قلبی با گذشت زمان می تواند شما را در معرض مقادیر بالای اشعه قرار داده و خطر سرطان را افزایش دهد. چنانچه باردار هستید نباید اسکن قلبی انجام دهید. در یک نوع اسکن قلبی دیگر از رادیولوژی کامپیوتری (CT) آنژیوگرافی برای نمایش تنگی عروق قلبی استفاده می شود. ممکن است نسبت به موادی که در این تست استفاده می شود حساسیت داشته باشید.

احتیاط در مورد کلینیک های اسکن قلب سریع

ممکن است بعضی از مراکز پزشکی اسکن قلبی را به عنوان روشی ساده و سریع برای اندازه گیری خطر حمله قلبی تبلیغ کنند. هدف این تبلیغات اکثراً افرادی هستند که با وجودی که ساالم به نظر می رسند و هیچ عوامل خطری ندارند و نگران ابتلای خود به بیماری هستند. این مراکز، انجام اسکن قلبی را برای عموم مردم که نیاز به ارجاع به پزشک ندارند انجام می دهند. شما می توانید در حال عبور از این مراکز، وارد آنجا شده و اسکن قلبی انجام دهید. این مراکز تحت پوشش بیمه نیستند.

اگر تصمیم به انجام اسکن قلبی دارید بهتر است به پزشک خود مراجعه نمایید. زیرا که او از عوامل خطر در مورد شما اطلاع دارد و اگر در مکان دیگری نیز این کار را انجام دادید حتماً یک کپی از آن را به پزشک خود نشان دهید. او می تواند برای مراحل بعدی و پیشگیری از حمله قلبی به شما کمک کند.
 

در طول انجام اسکن
اسکن قلبی تنها چند دقیقه زمان نیاز دارد. اسکن، کلسیم رسوبی در عروق را با استفاده از رادیولوژی کامپیوتری (CT) نشان خواهد داد. CT اسکن یک تکنیک اشعه ایکس است که تصویری از اعضای داخلی ایجاد می کند که نسبت به تصویر ایجاد شده با استفاده از اشعه ایکس معمولی جزئیات بیشتری را مشخص می کند. CT اسکن از یک وسیله تولید کننده اشعه ایکس که به دور بدن شما می چرخد و یک کامپیوتر بسیار قوی برای ایجاد تصاویر سطح مقطعی مثل برش از داخل بدن تشکیل شده است. کلسیم رسوبی به شکل نقطه های سفید روشن در اسکن دیده می شود. درتکنیک استاندارد برای عروق کرونری از EBCT که CT اسکن فوق سریع هم نامیده می شود، استفاده می شود.

قبل از شروع تست از شما خواسته می شود که لباس مخصوص بیمارستان را بپوشید البته در بعضی مراکز این کار انجام نمی شود. شما بر روی یک تخت در حالیکه تعدادی الکترود به قفسه سینه تان وصل می شود دراز می کشید. تخت به درون اسکنر CT سر داده می شود. ممکن است از شما خواسته شود که برای چند ثانیه نفس خود را حبس کنید تا تصویر واضح تری از قلب تهیه شود. بعد از چند دقیقه پزشک یا تکنیسین درجه یا امتیازی را مشخص خواهد کرد که به تخمین خطر حمله قلبی کمک می کند.

علاوه بر تشخیص کلسیم، CT اسکن می تواند جزئیاتی در مورد رگ های قلبی از جهت وجود تنگی (استنوز) فراهم کند. برای این نوع CT اسکن قلبی، ماده رنگی به درون رگ تزریق می شود تا رگ ها قابل دیدن شوند (CT آنژیوگرافی).

بعد از انجام اسکن
بعد از انجام اسکن، احتیاط خاصی لازم نیست. می توانید رانندگی کنید و فعالیت های روزمره تان را ادامه دهید.
 

قبل از انجام اسکن قلبی بهتر است بررسی های زیر در مورد شما انجام گیرد:

• بازنگری سابقه پزشکی شما و خانواده تان
• معاینه فیزیکی شامل اندازه گیری فشار خون
• ارزیابی خطر شامل سوالاتی در زمینه عادات ورزشی و مصرف دخانیات
• آزمایش خون شامل تعیین سطح کلسترول

بعد از اتمام اسکن قلبی، پزشک نتایج را مطرح خواهد کرد. اگر کپی ای از اسکن می خواهید به پزشک بگویید زیرا که معمولاً کپی داده نمی شود. چنانچه میزان کلسیم بالا باشد، بدین معنی است که شما نیاز به درمان دارید از جمله دارو یا تغییر شیوه زندگی. همچنین ممکن است پزشک تست های دیگری بر اساس نتایج اسکن، از جمله آنژیوگرافی را توصیه کند. هرچه کلسیفیکاسیون بیشتر باشد، بیماری قلبی وخیم تر است. اما حتی مقادیر پایین کلسیم نیز می تواند سبب ایجاد بیماری قلبی شود. مگر اینکه با تغییر رژیم غذایی، کاهش کلسترول و ترک سیگار از آن پیشگیری نمایید.

وجود کلسیم در عروق قلبی لزوما ًبدین معنی نیست که شما به بیماری قلبی مبتلا شده اید. ممکن است نتایج به صورت کاذب مثبت شده باشند یعنی اشتباهی در اسکن رخ داده شده باشد. در این صورت بدون اینکه لازم باشد از تست دیگری مثل آنژیوگرافی برای اطمینان استفاده می شود. البته از طرف دیگر اگر تست نشان دهد که کلسیمی وجود ندارد لزوماً بدین معنی نیست که شما بیماری قلبی ندارید. پلاک های ساخته شده در رگ ها در ابتدا نرم هستند و تنها با گذشت زمان سخت و کلسیفیه می شوند. بنابراین ممکن است شما لخته های پلاک در عروقتان داشته باشید ولی اسکن آن را تشخیص ندهد. این نتیجه منفی کاذب نیز سبب می شود در حالیکه شما واقعا در معرض خطر بیماری قلبی هستید، نگرانی ای در مورد سلامتی خود نداشته باشید.