ویتامین B12 برای تشکیل سلول های قرمز خون و عملکرد مناسب بافت عصبی ضروری است. درنتیجه عدم درمان کمبود ویتامین B12 می تواند به بروز آسیب مغز و عصب منجر شود. ویتامین B12 به جذب اسید فولیک نیز کمک می کند. اسید فولیک آزادسازی انرژی را در بدن تسهیل می کند.
میزان نیاز روزانه به B12 در بزرگسالان 2.4 میکروگرم است. یافته ها نشان می دهد که 6 درصد افراد بالای 60 سال در امریکا و انگلستان به کمبود ویتامین B12 مبتلا هستند. کمبود این ویتامین در کشورهای در حال توسعه شایع تر است.
علائم کمبود ویتامین B12:
کمبود ویتامین ها به آرامی پیشرفت می کند. به طوریکه ممکن است چندین سال طول بکشد تا علائم در فرد ظاهر شود.
ویتامین B12 به منظور تقسیم سلولی مورد نیاز است. بدن انسان هر دقیقه میلیون ها سلول قرمز خونی تولید می کند. در صورت کمبود B12 تقسیم سلولی کاهش یافته و با کاهش تعداد سلول های قرمز خون کم خونی ایجاد می شود.
شایع ترین علائم کم خونی عبارتند از:
• خستگی
• تنگی نفس
• تپش قلب
کم خونی پرنیشیوز نوعی از کم خونی ناشی از کمبود B12 است که به علت فقدان فاکتور داخلی (IF) ایجاد می شود. در این حالت سیستم گوارشی فرد قادر به جذب مناسب B12 نیست.IF توسط غشای مخاطی معده ترشح شده و به منظور جذب B12 در روده کوچک مورد نیاز است. علائم کم خونی پرنیشیوز نیز شامل خستگی، تنگی نفس و تپش قلب است.
سایر علائم ناشی از کم خونی عبارتند از:
• زخم در دهان یا زبان
• کاهش وزن
• پوست رنگ پریده یا زرد
• اسهال
• مشکلات قاعدگی در خانم ها
• افزایش حساسیت نسبت به عفونت ها
در صورت عدم درمان کم خونی ممکن است علائم عصبی ایجاد شود که عبارتند از:
• سوزن سوزن شدن یا بی حسی انگشتان دست و پا
• ضعف عضلانی
• اختلال در راه رفتن
• کج خلقی
• گیجی
• فراموشی
علل کمبود ویتامین B12:
1-کم خونی پرنیشیوز
کم خونی پرنیشیوز به علت یک بیماری خودایمنی ایجاد می شود. در بیماری خودایمنی سیستم ایمنی فرد به بخش های سالم بدن حمله می کند.
سیستم ایمنی افراد مبتلا به آنمی پرنیشیوز آنتی بادی هایی تولید می کند که با حمله به دیواره معده سبب آسیب سلول های تولید کننده IF می شوند. IF به منظور جذب B12 در روده کوچک مورد نیاز است. اگر تولید IF ناکافی باشد، در جذب روده ای B12 اختلال ایجاد می شود.
2- مشکلات روده ای
در بیماران مبتلا به کرون یا افرادی که با جراحی بخشی از روده آن ها برداشته شده است (سندرم روده کوتاه که حداقل نیمی از روده کوچک برداشته شده) ممکن اختلال در جذب B12 وجود داشته باشد.
3- گیاهخواری مطلق
در صورتیکه افراد گیاهخوار از غذاهای غنی شده با ویتامین B12 یا مکمل حاوی B12 استفاده نکنند ممکن است به کمبود B12 مبتلا شوند.
4- الکلیسم مزمن
مصرف الکل نیز می تواند منجر به کمبود B12 شود.
تشخیص کمبود ویتامین B12:
• آزمایش خون: طی آزمایش خون تعداد و ظاهر سلول های قرمز و میزان ویتامین B12 خون بررسی می شود. همچنین به منظور تعیین ابتلای فرد به آنمی پرنیشیوز سطوح آنتی بادی های IF در خون اندازه گیری می شود.
• بیوپسی از مغز استخوان: هدف از بیوپسی رد سایر عللی است که می توانند سبب بروز اختلالاتی در سلول های قرمز خون یا کم خونی شوند.
درمان:
هیدروکسی کوبالامین فرمی از ویتامین B12 است که هر 4-2 روز یکبار به داخل عضله تزریق می شود. وضعیت ذخایر B12 فرد پس از 6 بار تزریق مناسب خواهد شد. پس از آن در اکثر بیماران لازم است که هر 3 ماه یکبار تزریق B12 تکرار شود.
پیشگیری از کمبود ویتامین B12:
• گیاهخواران:
اطمینان از دریافت کافی B12 توسط گیاهخواران مطلق و گیاهخوارانی که تخم مرغ مصرف نمی کنند، حائز اهمیت است. برخی انواع غلات صبحانه و برخی از انواع شیرسویا با ویتامین B12 غنی شده اند. همچنین این افراد می توانند از مکمل های ویتامینی حاوی B12 استفاده کنند.
• افرادی که گوشت و ماهی مصرف می کنند:
در افرادی که از انواع گوشت و محصولات لبنی استفاده می کنند پیروی از یک رژیم غذایی متعادل می تواند نیاز به ویتامین B12 را تامین کند.
هیچ راهی به منظور پیشگیری از بروز آنمی پرنیشیوز که به علت بیماری خودایمنی ایجاد می شود، وجود ندارد.
