کمبود آهن خطر عوارض سه ماهه سوم بارداری را افزایش می دهد.

حدود 35% از مادران باردار در معرض خطر عوارض بارداری از جمله سقط جنین یا زایمان زودرس قرار دارند که می تواند ناشی از فقر آهن باشد. کمبود آهن، نوع شایع کم خونی است. آهن یک ماده معدنی موجود در گوشت، حبوبات، آجیل، غلات کامل و میوه های خشک شده است. بنابر اعلام سازمان جهانی بهداشت (WHO)، بیش از 30% از جمعیت جهان مبتلا به کم خونی هستند که بیشتر آن ها بخاطر فقر آهن است. توصیه می شود مردان و زنان بزرگسال 50-19 سال، به ترتیب روزانه 8 تا 18 میلیگرم آهن دریافت کنند. این میزان برای خانم های باردار 27 میلیگرم می باشد.
در فقر آهن، بدن نمی تواند سطح کافی هموگلوبین را تولید نماید، هموگلوبین نوعی پروتئین موجود در گلبول های قرمز است که اکسیژن را از ریه ها به سمت بافت های بدن حمل می کند. لذا فقر آهن سبب خستگی و کمبود انرژی، کوتاه شدن نفس ها، درد قفسه سینه، تپش قلب و رنگ پریدگی می شود.
به گفته دکتر Poppe، رئیس کلینیک غدد دانشگاه بروکسل بلژیک، فقر آهن برای مادران باردار و جنین آن ها بسیار خطرناک است و زنان در طول دوره بارداری آهن بیشتری لازم دارند تا بتوانند سلول های خونی بیشتری را برای رشد جفت و جنین تأمین کنند.
همچنین آهن به عملکرد صحیح آنزیم تیروئید پراکسیداز (TPO) کمک می کند، که برای تولید هورمون های تیروئید ضروری است. زنان باردار باید هورمون تیروئید کافی داشته باشند تا تکامل مغز جنین به درستی شکل گیرد. اهمیت این امر در سه ماهه اول بارداری، در زمانی که هنوز غده تیروئید جنین تکامل نیافته است، اهمیت بیشتری دارد.
برای بررسی این موضوع، مطالعه ای در زمینه بررسی اثر فقر آهن در طول بارداری و ارتباط آن با مشکلات تیروئید شکل گرفت. در این مطالعه 1900 خانم باردار در سه ماهه اول بارداری از نظر سطح فریتین (شاخص ذخایر آهن)، سطح آنتی بادی ضد TPO (این آنتی بادی شاخص خود ایمنی تیروئید است، یعنی سیستم ایمنی به اشتباه به سلول های سالم تیروئید حمله می کند)، سطح آزاد هورمون تیروکسین (FT4) و نیز هورمون تحریک کننده تیروئید (TSH) بررسی شدند.
نتایج این تحقیق نشان داد، 35% از مادران باردار فقر آهن دارند که 10% آن ها مبتلا به خود ایمنی تیروئید می باشند. این میزان در میان زنانی که فقر آهن نداشتند، 6% بود. علاوه بر این، اندازه گیری سطح TSH نشان داد که20% از زنان باردار با فقر آهن مبتلا به کم کاری تیروئید زیر بالینی (ساب کلینیکال) هستند که در آن سطح TSH اندکی افزایش یافته است. این میزان در زنانی که فقر آهن نداشتند 16% بود.
نکته عملی: خانم ها بایستی پیش از بارداری از نظر مشکلات تیروئید و نیز کم خونی فقر آهن مورد بررسی قرار گیرند تا خطر عوارض بارداری در آنان کاهش یابد.
منبع:

Kris Poppe et al. "Prevalence of thyroid autoimmunity and dysfunction in women with iron deficiency during early pregnancy: is it altered?". European Journal of Endocrinology, 2016