تلومرها بخش های ضروری از سلول های بدن انسان هستند که بر سن سلول ها اثر می گذارند. درست مانند سرهای پلاستیکی بند کفش که از فرسودگی و از هم پاشیدگی بندها جلوگیری کرده و سبب عملکرد مؤثر آن ها می شوند، تلومرها نیز کلاهکی در انتهای رشته DNA هستند که از آسیب DNA جلوگیری می کنند.
تکثیر سلول ها در تمام طول عمر ادامه دارد. هر زمان سلول از روی خود کپی می کند، DNA دست نخورده باقی می ماند اما تلومر کوتاه تر می شود. تلومرهای بلندتر اجازه تکثیر بیشتری به سلول می دهند. نهایتاً در طول زندگی تلومرها به حدی کوتاه می شوند که عملکرد خود را از دست داده و سبب پیری سلول و توقف عملکرد صحیح آن می شوند.
اگرچه تلومرها با گذشت سن کوتاه می شوند، با این حال عوامل دیگری نیز در کوتاهی تلومرها نقش دارد از جمله: استرس، سیگار، فقدان تحرک و رژیم نامناسب. کوتاه شدن تلومرها در تمام جنبه های پیری اثرگذار است و کوتاهی آن ها سبب مرگ سلول های نابالغ می گردد. طول تلومر نشان دهنده سن بیولوژیکی فرد است که با سن تقویمی متفاوت است.
ارتباط طول تلومر با بیماری های مرتبط با سن از جمله بیماری های قلبی و عروقی، دیابت نوع 2 و افزایش مرگ و میر گزارش شده است.
گمان می رود اضافه وزن و چاقی در طول بارداری می تواند عامل عمده ای در طول تلومرهای نوزاد باشد چرا که برنامه ریزی تکاملی جنین را تحت تأثیر قرار می دهد. هدف از مطالعه حاضر بررسی امکان اثر چاقی مادر بر طول تلومرهای اندازه گیری شده در DNA خون نخاعی و جفتی است. طول تلومرها در 743 نمونه خون نخاعی و 702 نمونه بافت جفت اندازه گیری شد. سن مادران 44-17 سال و میانگین BMI پیش از بارداری آن ها 1/24 بود.
در این مطالعه نوزادان متولد شده از مادران چاق در مقایسه با آن هایی که BMI مادرانشان نرمال بوده، طول تلومرهای کوتاه تری داشتند که به معنای طول عمر کوتاه تر سلول هاست. لذا حفظ BMI سالم مادر طی بارداری طول عمر مولکولی نوزادان را افزایش می دهد. به گفته محققان هر 1/0 افزایش در BMI باعث کاهش 2-1 سال در طول عمر می شود.
نکته عملی: مادران باردار بایستی با رعایت رژیم غذایی مناسب افزایش وزن کنترل شده ای در طول بارداری داشته باشند تا طول عمر کودکان آن ها افزایش یابد.
منبع:
Dries S. Martens et al. "Maternal pre-pregnancy body mass index and newborn telomere length". BMC Medicine, 2016
