امروزه افزایش شیوع چاقی در میان کودکان سبب بروز بیماری هایی در این طیف سنی می شود که سابقاً تنها در بزرگسالان مشاهده می شد. به طوریکه برخلاف گذشته شیوع دیابت نوع 2، پرفشاری خون و افزایش کلسترول در کودکان در حال افزایش است. علاوه براین، چاقی برخی مشکلات روحی مانند کاهش اعتماد به نفس، داشتن تصویر منفی از بدن و افسردگی را به دنبال دارد.
برای تشخیص چاقی در کودکان و بزرگسالان از نمایه توده بدنی (BMI) استفاده می شود که از تقسیم وزن (بر حسب کیلوگرم) بر مجذور قد (بر حسب متر) محاسبه می شود. سپس در مورد کودکان و نوجوانان از نمودارهای رشد که بر حسب جنس و سن BMI را ارزیابی می کنند، استفاده می شود. در این نمودارها BMI بین صدک 85 تا 95 اضافه وزن و BMI بالاتر از صدک 95 چاقی در نظر گرفته می شود.
کودکان چاق بیشتر احتمال دارد که در دوران بزرگسالی به چاقی مبتلا باشند. بنابراین پیشگیری یا درمان اضافه وزن در کودکان می تواند خطر بروز چاقی در دوران بزرگسالی، بیماری های قلبی و سایر مشکلات مرتبط با چاقی را کاهش دهد.
راهکارهای توصیه شده به منظور پیشگیری و درمان اضافه وزن در کودکان:
• هدف اصلی در درمان کودکان چاق پیشگیری از اضافه وزن بیشتر است. در صورتیکه کودکان رژیم غذایی متعادل داشته باشند و فعالیت بدنی منظم انجام دهند با گذشت زمان که کودک رشد می کند اضافه وزن او کاهش می یابد. بنابراین برای بسیاری از کودکان به ویژه کودکان کم سن حفظ وزن یا کاهش وزن محدود کافی است.
• کودک را به داشتن عادات غذایی سالم تشویق کنید. حتی تغییرات کوچک در عادات غذایی می تواند تاثیر بسزایی بر وزن داشته باشد.
• توجه داشته باشید که تغییرات کوچک اما مداوم در عادات غذایی بهتر از تغییرات سخت کوتاه مدت است که کودک قادر به حفظ آن نیست.
• پیروی از یک رژیم غذایی متعادل به کودکان در حفظ وزن طبیعی کمک می کند. بنابراین لازم است تعادل بین انرژی دریافتی کودک از طریق غذا و نوشیدنی ها با میزان انرژی که از طریق فعالیت های بدنی و رشد مصرف می شود، رعایت گردد.
• وعده ها و میان وعده های کودک باید حاوی مواد غذایی مناسب از نظر میزان کالری باشد.
• شیر و سایر محصولات لبنی که در اختیار کودک قرار می گیرد حتما باید از نوع کم چرب باشد.
• برای تامین پروتئین مورد نیاز کودکان از گوشت های بدون چربی استفاده کنید.
• سعی کنید تمام افراد خانواده در طول روز مقدار کافی آب بنوشند تا کودک نیز در این زمینه تشویق شود.
• مصرف نوشیدنی های شیرین مانند نوشابه و آبمیوه های صنعتی را محدود کنید.
• کاهش مصرف قندهای ساده و افزایش مصرف میوه ها و سبزیجات از اضافه وزن جلوگیری خواهد کرد.
• معمولاً کودکانی که والدینشان چاق هستند بیشتر در معرض خطر اضافه وزن قرار دارند. علاوه بر نقش ژنتیک، این امر نشان دهنده تاثیر محیط خانواده بر عادات غذایی و فعالیت بدنی است. بنابراین لازم است والدین ابتدا سعی در اصلاح شیوه زندگی خود داشته باشند تا الگویی مناسب برای فرزندان باشند.
• حذف وعده های غذایی می تواند سبب افزایش مصرف غذا در وعده های بعدی شود. مصرف وعده ها و میان وعده ها در ساعات منظم از بروز چاقی جلوگیری کرده و در درمان اضافه وزن موثر است.
• به کودک مزایای افزایش فعالیت بدنی مانند تقویت استخوان ها، رشد کافی، کاهش اضطراب، افزایش اعتماد به نفس و کنترل وزن را آموزش دهید.
• کودکان و نوجوانان باید در اغلب روزهای هفته حداقل 60 دقیقه فعالیت بدنی با شدت متوسط مانند پیاده روی سریع و شنا داشته باشند. بهتر است خود پیش قدم شده و الگویی مناسب برای کودکان باشید تا آن ها نیز برای انجام فعالیت بدنی تشویق شوند.
• مدت زمانی که کودکان بی تحرک هستند را کاهش دهید. بدین منظور لازم است استفاده از تلویزیون و اینترنت به کمتر از 2 ساعت در روز محدود شود. همچنین تماشای تلویزیون برای کودکان زیر 2 سال توصیه نمی شود.
