همان طور که می دانید چاقی یکی از عوامل خطر ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی است، این باور سنتی نیز پیش از این وجود داشت که چاقی با افزایش تراکم استخوانی در رابطه است و سبب استحکام استخوانی و پیشگیری از شکستگی های ناشی از پوکی استخوان می شود. این در حالی است که نتایج بدست آمده از مطالعات اخیر دانسته های قبلی در این مورد را به چالش کشیده است. یک مطالعه مقطعی کلینیکی نشان داد، در زنان سالمی که تجمع چربی شکمی دارند و به دوران یائسگی نزدیک هستند نسبت به سایرین کیفیت سلامت استخوانی و تراکم استخوان کمتر است.
افراد مورد مطالعه شامل 40 زن قفقازی در سنین 18 تا 48 سال و با متوسط kg/m28/25= BMI بودند. این افراد تراکم استخوانی نرمالی داشته و هیچ سابقه شکستگی ناشی از ضربه نیز در سنین بزرگسالی نداشتند. این خانم ها همگی قاعدگی های منظمی داشته و از داروهای ضد بارداری هورمونی استفاده نمی کردند.
افراد مورد مطالعه از نظر BMI (شاخص توده بدنی) به 3 دسته تقسیم شدند:
BMI پایین (کمتر از kg/m221.6)، BMI متوسط ( kg/m2 26 – 6/21) و BMI زیاد( بیش از kg/m2 8/29). لازم بذکر است که سختی استخوان در این افراد نیز با استفاده از تصاویر micro- CT مورد آنالیز قرار گرفتند.
طبق نتایج بدست آمده تراکم استخوانی در گردن راست فمور (استخوان ران) در افرادی که BMI بالایی داشتند، کمتر از سایرین بود. تصاویر micro- CT تهیه شده از بیوپسی استخوان نشان می دهد، افرادی که BMI بالایی دارند، حجم، تعداد، ضخامت و سختی استخوان های میله ای کمتر از سایرین بوده است.
• حجم استخوان های میله ای: 4/20 % نسبت به 1/29 % .
• سختی استخوانی: MPa 433 نسبت به 782 .
• قشر متخلخل: 8/8% نسبت به 3/6 %.
همچنین میزان شکل گیری استخوانی در افراد چاق 64% کمتر از سایرین بود . محققین دانشگاه کلمبیا اعلام کردند که در زنان با بیشترین چاقی شکمی حجم استخوان های میله ای 30% کمتر بوده و قشر متخلخل به طور قابل توجهی بیشتر است.
به منظور توضیح رابطه معکوس دیده شده بین چاقی و تراکم معدنی استخوان تئوری های متفاوتی مطرح شد. طبق یک تئوری این امر را مرتبط به ترشح سیتوکین های التهابی می دانند. برخی از محققین نیز چاقی احشایی را سبب افزایش چربی در مغز استخوان و درنتیجه کاهش سطح سرمی مارکر های تشکیل استخوان می دانند. احتمالا این امر به واسطه فاکتور رشد شبه انسولینی 1 که تاثیر آنابولیکی بر استئوبلاست ها دارد انجام می شود.
نکته عملی: با توجه به افزایش شیوع چاقی در جمعیت، وجود رابطه بین مقدار چربی بدن و ضعف کیفیت استخوانی نگرانی هایی را نسبت به سلامت استخوانی جامعه و احتمال افزایش شکستگی های استخوانی بوجود می آورد.
توجه داشته باشید که تجمع چربی در ناحیه شکم به طور قابل توجهی با حجم استخوان های میله ای بدن رابطه معکوس دارد.
منبع :
Cohen A, et al "Abdominal fat is associated with lower bone formation and inferior bone quality in healthy premenopausal women: A transiliac bone biopsy study" J Clin Endocrinol Metab 2013
