آیا کافئین می تواند خطر زوال عقل را در زنان کاهش دهد؟

مطالعات اخیر نشان می دهد زنان سالمندی که روزانه 3-2 فنجان قهوه می نوشند در معرض خطر کمتری برای دمانس یا زوال عقل قرار دارند که نوعی اختلال شناختی محسوب می شود.
البته مدت های طولانی است که محققین اعلام کرده اند که کافئین موجود در چای و قهوه اثرات مثبتی بر عملکرد شناختی مغز دارد. مطالعه اخیر نشان می دهد که بین مصرف قهوه و بهبود حافظه بلند مدت ارتباطاتی وجود دارد. نتایج این مطالعه حاصل بررسی 7467 خانم در سنین 65 سال و بالاتر است.
محققین میزان دریافت کافئین شرکت کنندگان را از طریق گزارشاتی که افراد از مصرف چای، قهوه و کولا داده بودند، تعیین نمودند. افراد به مدت 10 سال پیگیری شدند و تمام آن ها تحت بررسی های سالیانه عملکرد شناختی قرار گرفتند تا دمانس احتمالی تشخیص داده شود. در بین تمام شرکت کنندگان 388 نفر مبتلا به دمانس تشخیص داده شد.
نتایج مطالعه حاکی از آن بود زنانی که مقادیر بیشتری از کافئین دریافت کرده بودند (بیش از 261 میلی گرم در روز) نسبت به افرادی که مقادیر کمتری از کافئین را استفاده کرده بودند (کمتر از 64 میلی گرم روزانه) حدوداً 36% کمتر به دمانس مبتلا شده بودند. 261 میلی گرم کافئین حدوداً معادل 3-2 فنجان 240 سی سی (8 اونسی) قهوه یا 6-5 لیوان چای سیاه است. سایر فاکتورهایی که ممکن بود بر این رابطه اثر بگذارند شامل سن، نژاد، نمایه توده بدنی (BMI)، سیگار، مصرف الکل، افسردگی، پرفشاری خون، کیفیت خواب و سابقه بیماری های قلبی و عروقی بود.
از آنجایی که تخمین زده شده است که شیوع آلزایمر تا سال 2050 به 4 برابر می رسد، حتی کاهش اندکی در اختلالات شناختی مرتبط با سن یا زوال عقل می تواند اثرات بسزایی در سلامت جامعه داشته باشد.
به نظر می رسد اثرات محافظتی کافئین از طریق مهار گیرنده های آدنوزین (AR) است که بیان و عملکرد آن ها در پیری و بیماری های وابسته به سن مختل می شود. آدنوزین با اثر بر گیرنده های مهاری A1 سبب تجمع دوپامین، گلوتامات و فاکتورهای سیگنالینگ نوروتروفیک شده مغزی شده و لذا عملکرد سیناپسی را در نواحی مرتبط با یادگیری و حافظه تعدیل می کند.
نکته عملی: مصرف قهوه و چای در حد اعتدال به زنان سالمند به منظور پیشگیری از بروز زوال عقل توصیه می شود.
منبع علمی:

Ira Driscoll et al. "Relationships between caffeine intake and risk for probable dementia or global cognitive impairment: The Women’s Health Initiative Memory Study". Nature Neuroscience, 2016