غلات از سه بخش اصلی شامل سبوس، دانه و اندوسپرم تشکیل شده است. غلات کامل حاوی هر سه بخش بوده، درحالیکه در غلات تصفیه شده سبوس برداشته می شود. گندم کامل، جو دو سر، گندم سیاه یا چاودار، جو، برنج قهوه ای از جمله غلات کامل محسوب می شوند، ولی آرد سفید، برنج سفید و نان های غنی شده محصولات تصفیه شده هستند.
غلات کامل بخش کلیدی رژیم سالم است. بنا بر گزارشات انجمن قلب آمریکا، مصرف غلات کامل باعث کاهش کلسترول خون، کاهش خطر چاقی، بیماری های قلبی، سکته و دیابت نوع 2 می شود.
مطالعات پیشین نشان می دهد که غلات کامل التهاب را کاهش می دهد. بر همین اساس مطالعه ای به منظور بررسی اثر غلات کامل بر التهاب و پاسخ ایمنی طراحی شد. در این مطالعه ی 8 هفته ای، 81 فرد بزرگسال سالم شرکت کردند که در دو هفته اول مطالعه همگی از رژیم سبک غربی پیروی کرده که حاوی غلات تصفیه شده است. طی 6 هفته باقیمانده، 40 شرکت کننده رژیم سبک غربی خود را ادامه دادند و 41 نفر دیگر رژیم غربی غنی از غلات کامل را دریافت کردند.
انرژی کل دریافتی، چربی کل، تعداد واحدهای میوه و سبزیجات و پروتئین در بین دو گروه یکسان بود و تنها تفاوت آن ها نوع غلات مصرفی بود. تمام وعده ها توسط یک تیم آموزش دیده و بر اساس راهنماهای رژیمی آمریکایی ها تهیه شد که هدف حفظ وزن بود.
نتایج مطالعه نشان داد که افزایش دریافت غلات کامل باعث کاهش وزن می شود. لذا تعیین اینکه کاهش التهاب ناشی از مصرف غلات کامل بوده یا کاهش وزن دشوار است.
برای تعیین میزان غذای مصرفی نیز چک لیستی تهیه شد که بایستی شرکت کننده ها در هر وعده آن را تکمیل می کردند. علاوه بر این از افراد خواسته شد فعالیت معمول خود را ادامه دهند، تکرر و شدت علائم گوارشی خود را ثبت کنند، و طی 72 ساعت قبل از خونگیری از مصرف داروهای ضد التهابی مثل آسپرین خودداری نمایند.
نمونه مدفوع افراد برای بررسی تغییرات میکروفلور روده جمع آوری شد. نمونه خون نیز برای ارزیابی پاسخ های ایمنی اخذ گردید. نتایج مطالعه نشان داد که باکتری Lachnospira که تولید کننده اسیدهای چرب کوتاه زنجیر در دستگاه گوارش است در افرادی که غلات کامل دریافت کرده بودند افزایش یافته بود. افزایش اسیدهای چرب کوتاه زنجیر اهمیت بسزایی در سلامت سیستم ایمنی دارد. همچنین باکتری ایجاد کننده التهاب به نام انتروباکتریاسه در این افراد کاهش یافته بود.
نکته عملی: مصرف غلات کامل به تمام افراد به منظور حفظ سلامت دستگاه گوارش و تقویت سیستم ایمنی توصیه می شود.
منبع:
Sally M Vanegas et al. "Substituting whole grains for refined grains in a 6-wk randomized trial has a modest effect on gut microbiota and immune and inflammatory markers of healthy adults". The American Journal of Clinical Nutrition, 2017.
