فست فود برای کودکان، آری یا خیر؟

دکتر سیده آمنه مجد

فست فودها شامل بسیاری از غذاها میشود که سریع و راحت آماده شده و در ضمن خوشمزه هستند. ولی سوال مهم این است آیا غذاهای فست فود  برای کودکانمان مناسب است و یا خیر؟آیا علت افزایش بی سابقه چاقی در کودکان به علت افزایش مصرف بی رویه فست فودها نیست؟ آیا غذاهای فست فود تمام مواد مغذی لازم برای کودک ما را داراست؟

بدون شک یکی از عوامل افزایش چاقی در کودکان افزایش مصرف فست فود ها است ولی تنها علت آن نیست. افزایش ساعات تماشای تلویزیون و بازیهای کامپیوتری، کاهش فعالیت بدنی و انتخابهای غذایی نادرست و... نیز در ایجاد این مشکل نقش دارند. متاسفانه باید پذیرفت که اکثر خانواده ها کودکان خود را با فست فود آشنا نموده اند و حذف کامل این نوع مواد غذایی تقریبا ناممکن است.

یکی از نکات اصلی در افزایش وزن کودکان انتخاب نوع ماده غذایی می باشد. کودکان چاق معمولا پرکالری ترین و پرچرب ترین غذاها را انتخاب می نمایند. انتخاب نادرست غذایی در مورد فست فود ها نیز صدق می کند. در مورد تمام کودکان، چه آنها که چاقند و چه آنها که لاغرند و یا کودکان با وزن طبیعی، انتخاب درست غذای فست فود بسیار مهم است.

نکته مهم دیگر تعداد دفعات مصرف فست فود است. اگرچه مصرف یک نوع غذای فست فود در ماه مشکلی را به همراه ندارد ولی متاسفانه خیلی از خانواده ها این نوع غذاها را در سبد معمول غذایی هفته خود قرار می دهند.

در مورد کودکان نوپا باید مصرف غذاهای فست فود بطور جدی محدود گردد، چرا که کودک طعم های شور، شیرین و چرب را خیلی سریع یاد می گیرد و پیشگیری از ایجاد عادات غذایی نادرست و جلوگیری از عادت کردن به مصرف خوراکی های بی ارزش و ناسالم، خیلی راحت تر از این است که وقتی عادات غلط غذایی در کودکی شکل گرفت آن را یکباره اصلاح کرد.

در کودکان بعد از سنین نوپایی که ذایقه آنها شکل گرفته است برگرهای خانگی کم چرب که گهگاه مصرف شوند به عنوان بخشی از یک رژیم غذایی متعادل و مغذی باعث چاقی کودک شما  نمی شوند و شامل مقادیر خوبی از آهن، ویتامین ب و پروتئین می باشند. اما باید توجه داشت که اغلب این غذاها کم ارزش بوده و سرشار از نمک هستند. در ضمن در برخی از آنها از گوشت با کیفیت پایین استفاده می شود.

 برای مثال کودک 7 ساله شما نیاز به حداکثر 76 گرم چربی در روز و چیزی حدود 1970 کیلوکالری دارد و اگر شما در لیست غذاهای مورد علاقه کودکان ببینید، به طور میانگین یک چیزبرگر کوچک به همراه سیب زمینی سرخ کرده و یک نوشابه، شامل 1150 کیلوکالری و 44 گرم چربی است.

 لذا یک چنین وعده غذایی ای بیش از 58% نیازهای کالری روزانه و 58% مقدار مجاز چربی در یافتی روزانه کودکتان را در بر می گیرد. در این صورت بقیه وعده های غذایی  روزانه می بایست از لحاظ چربی و کالری کاهش یابند و بیشتر شامل سبزی و میوه باشد تا در نهایت یک رژیم متعادل که منجر به اضافه وزن نشود مهیا گردد.

راه حل:

متاسفانه باید پذیرفت که ذائقه کودکان با غذاهای فست فود آشنا شده است و حذف کامل این نوع غذاها از سبد غذایی خانواده یک هدف تقریبا دست نیافتنی است. اما می توان در حین اینکه از طعم این غذاها بی بهره نبود از مصرف بی رویه و مشکلات استفاده بیش از حد از این مواد غذایی جلوگیری کرد:

1.  بهترین اقدام این است که برای کودکتان برگرها، پیتزاها، ساندویچ ها و سیب زمینی سرخ کرده و ... را در خانه سرو کرده و سایز غذاها را کاهش دهید و سبزیجات و سالاد و میوه را به همراه آنها ارائه کنید.
2. مصرف غذاهای  فست فود را به حداکثر 1-2 بار در هفته محدود نمایید. نکته مهم این است که شما باید به تدریج مصرف اینگونه مواد را در کودک خود کاهش دهید که البته این کار آسانی نیست، چراکه بسیاری از کودکان هیچ غذایی به غیر از برگرها و سیب زمینی سرخ کرده و پیتزا را به عنوان وعده های غذایی اصلی شان نمی خورند.
3.  کودکتان را به فعالیت بدنی تشویق کنید تا قبل از اینکه کالری های اضافی تبدیل به چربی شوند، آنها را بسوزاند.
4. پدر و مادر نیز از خوردن غذاهای فست فود پرهیز نمایند.

در اینجا به طور خلاصه و فقط برای آگاهی شما جدولی ارائه میشود تا بتوانید تخمینی از میزان چربی و کالری موجود در فست فودهای رایج مورد مصرف بسیاری از کودکان را داشته باشید:

ارزش غذاهای حاضری  و یا فست فود

توصیه هایی برای  کسانی که به غذاهای فست فود عادت کرده اند

با کاهش دادن محتوای کالری و چربی غذا، غذاهای فست فود خانگی را تهیه فرمایید:

• ساندویچ های برگر خانگی را با استفاده از: تکه های گوشت کم چرب (گوشت لخم) و استیک، چاشنی، تخم مرغ، سس کچاب و سس کم چرب و... تهیه نمایید.
• با جداکردن قسمت های بدون پوست سینه مرغ، ناگت های مرغ تهیه کنید و آن را پودر سوخاری بپوشانید و سپس آنها را روی حرارت کباب کنید و هرچند وقت یکبار بچرخانید تا خوب مغز پخت گردند. و سپس با سس گوجه فرنگی و حلقه های بزرگ سیب زمینی تنوری یا پخته سرو نمایید.
• با برخی سبزیجات دلخواه و قدری گوشت تازه و پنیر پیتزا و سس گوجه فرنگی، پیتزا تهیه نمایید و تا وقتی محتویات و خمیر و پنیرها کاملا بپزند آن را حرارت دهید  و سپس پیتزا را به تنهایی و یا به همراه سالاد سرو نمایید. موادی که میتوانید در تهیه پیتزا استفاده کنید:

حلقه های باریک و یا تکه های کوچک از پیاز، فلفل، بروکلی، گوجه فرنگی، قارچ، لوبیا پخته، برش های نازک از گوشت قرمز کم چرب و یا عاری از چربی، مرغ پخته، تن ماهی، کلم و اسفناج باشد.

پیشنهاداتی در مورد وعده های غذایی اصلی کودکانی که فست فودها را دوست دارند:

•  در طی چند ماه و به تدریج بر روی تدوین غذاهای جدید نزدیک به الگوی رژیم غذایی معمول فرزندتان کار کنید. سعی نکنید تغییر ناگهانی و کلی در ر‍ژیم غذایی فرزندتان ایجاد کنید.
• اگر کودکان شما اضافه وزن دارند  آنها می توانند حتی با فست فودها کاهش وزن بیابند. مهم انتخاب درست فست فود، میزان مصرف آن در هر وعده و تعداد دفعات مصرف آن است.
• به راحتی می توانید سعی کنید وعده های غذایی را به کم چرب ترین و کم کالری ترین شکل ممکن طبخ کنید.
• در ساندویچ برگرها از گوشت های لخم بدون چربی و برش های سیب زمینی تنوری و یا خلال های سیب زمینی خانگی استفاده کنید. در تهیه پیتزای خانگی از پنیر پیتزای کمتری استفاده کنید.
• باید از ارائه مقدار زیادی چیپس یا سیب زمینی به کودک اجتناب کرده و سپس اطمینان حاصل کنید که غذای بقیه روز وی کم کالری و کم چرب باشد.
• بسیاری از غذاهایی که آنها را بی ارزش تلقی می کنیم در حقیقت ممکن است مواد مفیدی هم داشته باشند و لذا نباید در مورد تمام کبابها و چیپس ها و یا سیب زمینی های برشته بدبین و نگران باشید و از آنها اجتناب کنید. بلکه می توانند انواع سالم تری از آنها را نیز بیابید و تهیه کنید.
• برای یک کودک دارای اضافه وزن بهترین نقطه برای شروع : حذف نوشیدنی های شیرین حاوی شکر، دسرها و میان وعده های شیرین و چرب می باشد.

هیچ اشکالی در به ندرت و اندک مصرف کردن غذاهای فست فود برای کودک وجود ندارد. ولی بهترین راه برای سلامتی طولانی مدت کودک شما، مصرف یک طیف متنوعی از غذاها می باشد که شامل میوه و سبزی های تازه و سالاد است.