کاروتنوئیدها جزء طبیعی یافت شده در میوه ها و سبزیجات از جمله هویج، کدو تنبل، فلفل، گوجه فرنگی، سیب زمینی و پرتقال هستند. برخی کاروتنوئیدها مثل لوتئین (L) و زئاگزانتین (Z) در سبزیجات سبز تیره مثل کلم، اسفناج و نخود سبز وجود دارند.
مطالعات بسیاری اثرات مفید مواد غنی از L و Z را در سلامت بینایی، بهبود دقت بینایی و کاهش خطر بیماری های چشمی مرتبط با سن نشان داده اند. همچنین نشان داده شده است که L و Z عملکرد ذهنی را در سالمندان 98 ساله و بالاتر بهبود می بخشد. افزایش سطح این ترکیبات با بهبود حافظه و تکلم بهتر مرتبط است. با این حال مکانیسم مسئول ارتباط کاروتنوئیدها و عملکرد ذهنی نامشخص است.
برای این منظور از 43 سالمند در سنین 86-65 خواسته شد تا جفت کلمات غیر مرتبط را در حالیکه از مغز آن ها به وسیله MRI عملکردی تصویربرداری می شد به خاطر بسپارند. تمام شرکت کنندگان سفیدپوست بودند و 58% آن ها خانم بودند.
محققین سطح L و Z را در شبکیه با استفاده از تراکم پیگمانت های ماکولار اندازه گرفتند. نتایج نشان داد که سطح بالاتر L و Z با کاهش سیگنال در نواحی مختلف مغز مرتبط بوده که با بررسی سطح اکسیژن خون مشخص شده بود. این کاهش فعالیت مغز در زمان بکارگیری حافظه در افرادی که سطح L و Z آن ها بالاتر بود به این معناست که برای به خاطرسپاری و یادگیری نیازی به فشار آوردن به مغز نیست.
لذا می توان نتیجه گرفت که L و Z با بهبود کارآیی نورونی (سلول عصبی) باعث بهبود عملکرد ذهنی در سالمندان می شود. در واقع در این مطالعه مشخص شد چگونه مغز کاهش عملکرد شناختی مرتبط با سن را جبران می کند. لازم است عادات رژیمی با توجه به این نتایج تغییر کند. افزودن L و Z به رژیم غذایی یا مکمل یاری آن می تواند رویکردی در این راستا باشد.
محققین به دنبال بررسی مکانیسم های اثر تغییرات رژیمی در تغذیه مثل افزایش دریافت سبزیجات حاوی کاروتنوئید یا مکمل یاری رژیمی بر بهبود عملکرد ذهنی افراد هستند که در این صورت می توان به راحتی مصرف مکمل های رژیمی یا تغییرات تغذیه ای را در سالمندان به منظور بهبود عملکرد ذهنی آن ها توصیه نمود.
نکته عملی: برای جلوگیری از کاهش حافظه در سالمندان افزایش مصرف میوه و سبزیجات رنگی توصیه می شود.
منبع:
Lindbergh CA et al. "Relationship of lutein and zeaxanthin levels to neurocognitive functioning: an fMRI study of older adults". Journal of the International Neuropsychological society, 2016
