بسیاری از افراد وقتی احساس خوشایندی ندارند، به مصرف کربوهیدرات ها و مواد قندی روی می آورند.
آیا داشتن یک روز کاری بد و یا بروز کدورت بین شما و دوست تان یا همسرتان می تواند شما را به سمت مغازه شیرینی فروشی و یا خرید تنقلات شیرین و شکلات سوق دهد؟ آیا هر روز بعد از ظهر، به ویژه حوالی ساعت 4، مسافتی را رانندگی می کنید تا از فروشگاه مورد نظرتان مقداری شیرینی و شکلات بخرید؟ و یا بعد از آمدن از سر کار، به سوی کابینت های آشپزخانه برای یافتن یک خوراکی شیرین حمله ور می شوید؟
اگر موارد بالا در شما صدق می کند، بهتر است بدانید که فقط شما این گونه نیستید. بسیاری از افراد هنگام ناراحتی، افسردگی و خستگی به مصرف کربوهیدرات ها به ویژه نان، بیسکوییت های شیرین، بستنی و دیگر خوراکی های شیرین روی می آورند. به گفته برخی از متخصصین تغذیه، اشتیاق به مصرف کربوهیدرات ها بخشی از زندگی روزانه ی برخی افراد شده است و تحقیقاتی در زمینه ارتباط بین مصرف کربوهیدرات ها و حالات روحی- روانی افراد صورت گرفته است.
مطالعات گذشته درباره مصرف کربوهیدرات ها و افسردگی نشان می دهند که بین کاهش مقدار هورمون سروتونین (هورمون ضد افسردگی و آرامش دهنده) در بدن و علاقه به خوردن کربوهیدرات ها ارتباط مستقیمی وجود دارد. از مشخصه های کاهش این هورمون، بروز افسردگی و نیز عدم تمرکز فکری است. البته برخی از متخصصین نیز در مورد ارتباط بین افسردگی و مصرف کربوهیدرات ها، دچار تردید هستند.
بررسی های متخصصین همچنین نشان می دهد که اشتیاق به خوراکی های شیرین، گاهی به دلیل عادتی است که برای افراد در طی سال ها به وجود آمده و ترک آن مانند ترک هر عادت دیگری، سخت است.
عوامل تاثیرگذار در اشتیاق به کربوهیدرات ها کدامند؟
همانطور که در بالا گفته شد متخصصین معتقدند اشتیاق به کربوهیدرات ها با کاهش مقدار هورمون سروتونین در بدن مرتبط است. بررسی های نشان می دهد بسیاری از افراد، هر روز در ساعات بین 3/5 تا 5 بعد از ظهر ، تمایل به مصرف کربوهیدرات دارند. به نظر می رسد سنت قدیمی مصرف چای و قند (یا شیرینی) هنگام عصر، برای رفع نیاز بدن به مواد قندی بوده است که یک پدیده طبیعی عصبی- شیمیایی است.
در نقطه مقابل، گروه دیگری از پژوهشگران معتقدند ارتباطی بین حالات روحی و مصرف کربوهیدرات ها وجود ندارد و ممکن است به دلیل خسارات مالی و یا ناکامی در فعالیت های روزمره، فرد غمگین و ناراحت باشد. به عبارتی ناراحتی شما منشاء خارجی داشته باشد و صرفا به علت کاهش هورمون سروتونین نباشد .علاوه بر این ممکن است که یک علت خارجی، موجب کاهش سطح سروتونین خون گردد و به دنبال آن اشتیاق به کربوهیدرات ها و مواد قندی در فرد بروز کند.
اشتیاق به مواد قندی در اثر عادت
برخی شواهد حاکی از آن است که اشتیاق به کربوهیدرات ها، شاید نوعی عادت غذایی باشد که قبلا در فرد به وجود آمده است؛ مثلا ممکن است خانمی این عقیده را داشته باشد که عصبانیت، احساس معقولی نیست و می بایست آن را به وسیله خوردن شیرینی جات از بین برد، زیرا در کودکی یا خودش از چنین روشی استفاده می کرده و یا والدین او سعی می کردند با دادن خوراکی های شیرین ، وی را از ناراحتی درآورند.
هم چنان که خیلی از افراد، دلیل استفاده ی مکرر و زیاد از مواد قندی را، رهایی از ضعف عمومی بیان می کنند. ولی ذکر این نکته مهم است که استفاده از مواد شیرین، اگرچه در کاهش ضعف بدن برای مدت کمتر از نیم ساعت مفید است، ولی پس از آن به دلیل ترشح انسولین، کاهش مجدد قند خون و ضعف بیشتر را به همراه خواهد داشت و در نهایت، باعث مصرف بیش از حد مواد قندی و دریافت زیاد انرژی خواهد گردید.
میل زیاد به مواد قندی در اثر رژیم لاغری
علاقه زیاد به مصرف کربوهیدرات ها می تواند در اثر رژیم های لاغری باشد. مطالعات گذشته نشان داده اند که افراد علاقمند به کربوهیدرات می توانند کالری بیشتری دریافت کنند. آنها می توانند نسبت به افراد عادی، روزانه بیش از 800 کیلوکالری غذای بیشتر بخورند، در حالی که اغلب آنها دچار چاقی و اضافه وزن هستند و برخی از آنها توانسته اند با راهکارهایی مثل: افزایش فعالیت بدنی، کمتر غذا خوردن در وعده های اصلی غذایی و مصرف کربوهیدرات های کم چرب مانند ذرت بوداده، وزن خود را کنترل کنند.
اما جالب است بدانید برخی از افرادی که از رژیم های لاغری با مواد شیرین کم استفاده می کنند، پس از مدتی به مصرف کربوهیدرات ها تمایل زیادی پیدا می کنند، به ویژه آنهایی که از رژیم های پُرپروتئین و کم کربوهیدرات پیروی می کنند (مثل رژیم اتکینز). این یک پیغام طبیعی بدن است که نشان می دهد بدنتان به کربوهیدرات بیشتری نیاز دارد و یک میل غیر طبیعی محسوب نمی گردد.
استفاده از مواد شیرین، روشی برای خوددرمانی افسردگی
به نظر می رسد برخی افراد که حالت افسردگی کمی دارند، از روش خوددرمانی به وسیله غذا استفاده می کنند. محققین برخی زنان چاق را که علاقه زیادی به مصرف کربوهیدرات ها داشتند، مورد بررسی قرار دادند. در این تحقیق به زنان گفته شد بین یک نوشیدنی غنی از پروتئین (مثل شیر) و یک نوشیدنی غنی از کربوهیدرات (مثل نوشابه)، یکی را انتخاب کنند. نتایج تحقیق نشان داد که وقتی زنان در بدترین حالات روحی قرار داشتند، نوشیدنی کربوهیدراتی را بیشتر از نوشیدنی پروتئینی انتخاب می کردند. به علاوه نوشیدنی حاوی مواد قندی، حالات روحی آنان را بهتر می کرد.
خوردن کربوهیدرات منجر به بهبود حالات روحی در افراد علاقمند به کربوهیدرات برای مدت 20 دقیقه می گردد، زیرا با خوردن کربوهیدرات، بدن سروتونین بیشتری را می سازد. سروتونین هورمون ضد افسردگی و نشاط آور است که وقتی شاد هستید، در بدنتان ترشح می شود. لذا مصرف کربوهیدرات می تواند تلاشی برای رفع افسردگی محسوب شود.
