سقط جنین

تعریف

سقط جنین خاتمه غیرارادی بارداری قبل از هفته بیستم است. حدود 10 تا 20 درصد بارداری های تشخیص داده شده به سقط جنین ختم میشوند اما رقم حقیقی احتمالا خیلی بیشتر است، زیرا بسیاری از سقط جنین ها خیلی زودتر از زمانی که فرد از بارداری خود باخبر شود اتفاق می افتند. بیشتر سقط جنین ها به علت اینکه جنین بطور طبیعی رشد نکرده رخ میدهند. سقط جنین اگرچه یک تجربه شایع است، اما این دلیل بر آسان بودن آن نیست. پایان یافتن بارداری بدون تولد کودکی برای درآغوش گرفتن بسیار اندوه آور است. می توان  با درک این موضوع که چه چیزی میتواند باعث سقط جنین شود، چه مواردی خطر آن را افزایش میدهد و چه مراقبت های پزشکی مورد نیاز است، به سمت درمان  و پیشگیری از این عارضه قدم  برداشت.

علائم

بیشتر سقط جنین ها قبل از هفته 12 بارداری رخ میدهند. علائم و نشانه ها عبارتند از:

• لک بینی یا خون ریزی واژینال (اگرچه خونریزی و لک بینی در اوایل بارداری متداول است)
• درد و گرفتگی در شکم و یا پایین کمر
• ترشح مایع یا بافت از واژن

به خاطر داشته باشید که لک بینی یا خون ریزی در ابتدای بارداری امری متداول و طبیعی است. در بیشتر موارد، زنانی که در سه ماه اول خونریزی خفیفی را تجربه میکنند، بارداری خود را تا انتها با موفقیت ادامه میدهند. حتی در برخی موارد خونریزی شدید هم باعث سقط جنین نمیشود.

برخی از زنان به دنبال سقط جنین دچار عفونت رحمی میشوند. اگر این عفونت را تجربه کردید، که هم چنین سقط جنین عفونی نیز نامیده میشود، ممکن است این علائم در شما بروز کند:

• تب
• لرز
• درد بدن
• ترشحات غلیظ واژن با بوی عفونی

زمان ملاقات با پزشک

اگر مواردی به شرح زیر را در خود مشاهده نمودید، با پزشک در میان بگذارید:

• خونریزی، حتی لکه بینی خفیف
• ترشح مایعات از واژن بدون درد و خونریزی
• خروج بافت از واژن

در صورت امکان همه بافتی که از بدنتان خارج شده را در یک ظرف تمیز به مطب پزشک ببرید. بعید است کهیک آزمایش علت را مشخص کند اما آزمایش بافت های جنینی خارج شده از بدن به پزشک در تعیین علائمی که به بارداری خارج رحمی مربوط نیستند کمک می کند.

علل

ژن ها وکروموزوم های غیرنرمال: اغلب سقط جنین بعلت رشد غیرطبیعی جنین رخ میدهد. مشکلات در ژن ها و کروموزوم های نوزاد معمولا در اثر خطاهای احتمالی که در تقسیم های ابتدایی و رشد رویان رخ میدهد، به وجود می آیند نه مشکلات موروثی از والدین. چند نمونه مثال از این ناهنجاری ها شامل این موارد است:

• تخمک فاسد یا بیمار. معمولا تخمک بیمار علت نیمی از سقط های جنین که قبل از هفته 12 رخ میدهند، می باشد. این حالت زمانی رخ میدهد که یک تخم لقاح یافته جفت و دیواره سلولی را ایجاد کند اما رویان را نه.
• مرگ  درون رحمی جنین. در این وضعیت رویان وجود دارد اما قبل از اینکه هر علامتی مبنی بر از دست دادن بارداری بروز کند مرده است. این وضعیت ممکن است به علت یک نابهنجاری ژنتیکی در رویان باشد.

بارداری مولار. یک بارداری مولار، که بیماری تروفوبلاستیک بارداری نیز نامیده میشود، احتمال کمتری دارد و یک در 1000 بارداری رخ میدهد. این یک نابهنجاری در جفت است که به دلیل مشکلی در لقاح رخ میدهد. در یک بارداری مولار، جفت اولیه به توده کیستی با سرعت رشد بالایی  تبدیل میشود. این توده ممکن است شامل رویان باشد و یا نه. اگر شامل رویان نباشد، رویان نمیتواند فرآیند رشد و تکامل خود را کامل کند.

  بعضی مواقع یک مشکل در سلامتی مادر: در برخی موارد، یک عارضه در سلامت مادر ممکن است به سقط منجر شود . مثال ها شامل:

• دیابت کنترل نشده
• مشکلات تیروئیدی
• عفونت ها
• مشکلات هورمونی
• مشکلات رحم یا دهانه رحم

چه مواردی علت سقط جنین نیستند

فعالیت های روزمره ای نظیر موارد زیر باعث سقط جنین نمیشوند:

• فعالیت بدنی
• بلند کردن بار
• رابطه جنسی
• کار کردن، مشروط بر اینکه در معرض مواد شیمیایی مضرنباشید

عوامل خطر

عوامل مختلفی خطر سقط جنین را افزایش میدهند:

•  سن. زنان بالای 35 سال نسبت به زنان جوانتر در معرض خطر بالای سقط جنین می باشند. در سن 35 سالگی 20% احتمال سقط وجود دارد. در 40 سالگی این احتمال 40 درصد و در 45 سالگی حدود 80 در صد است. سن پدر نیز نقش دارد.برخی مطالعات نشان داده اند که اگر سن همسر بیشتر از 35 باشد احتمال سقط جنین بیشتر است و این احتمال با افزایش سن مرد بیشتر میشود.

• داشتن سابقه بیشتر از دوبار سقط.خطر سقط جنین در زنانی که در گذشته دو بار یا بیشتر سقط داشته اند بالا است. بعد از یک بار سقط جنین، خطر رخ دادن سقط مشابه با زنانی است که تا به حال سقط جنین نداشته اند.

• بیماری های مزمن. زنانی با بیماری های مزمن مثل دیابت یا مشکلات تیروئیدی در معرض خطر بالای سقط جنین هستند.

• مشکلات رحمی یا دهانه رحمی. برخی ناهنجاری های رحم یا گردن کوتاه غیرمعمول یا ضعیف ممکن است احتمال سقط جنین را افزایش دهد.

• سیگار کشیدن، مصرف الکل و داروهای غیرمجاز. زنانی که در طول دوره بارداری عادت به سیگار کشیدن و یا مصرف الکل دارند نسبت به زنان دیگر بیشتر در معرض سقط جنین هستند. داروهای غیرمجاز در دوران بارداری نیز همین اثر را دارند.

• آزمایشات تهاجمی پیش از تولد. برخی آزمایشات ژنتیکی دوران بارداری، مثل نمونه برداری مستمر ویلی ها و آمنیوسنتزیز با خطر کم سقط جنین همراه است.

آمادگی برای ملاقات با پزشک

در ابتدای کار احتمالا به ماما مراجعه خواهید کرد. او درمورد اینکه  به ملاقات چه کسی و چه زمانی نیاز دارید، شما را راهنمایی خواهد کرد. در برخی مواقع ممکن است به شما توصیه شود که به سرعت به اورژانس بیمارستان مراجعه کنید. چنانچه هنوز به یک پزشک ماما مراجعه نکرده اید تا 24 ساعت آینده حتما ملاقاتی را ترتیب دهید  یا به اورژانس مراجعه کنید. اگر شانس ابتلا به سقط جنین در شما بالاست باید به سرعت به ملاقات دکتر بروید. در اینجا اطلاعاتی داده شده که برای آماده شدن و انتظاراتی که باید از پزشکتان داشته باشید به شما کمک خواهد کرد.

 چه کارهایی را میتوان انجام داد:

اگر زمان دارید، قبل از ملاقات با پزشک:

• هر نشانه و علائمی که دارید را یادداشت کنید، حتی آنهایی که به نظربا علت این ملاقات نامربوط هستند.
• اطلاعات کلیدی را یادداشت کنید، شامل حساسیت ها،سابقه پزشکی و جراحی و گروه خونی تان (اگر میدانید).
• لیستی از تمام داروهای مصرفی تهیه کنید، هم چنین هر ویتامین یا مکملی که دریافت می کنید.
• در صورت امکان یکی از اعضاء خانواده یا دوستان را با خود همراه کنید، برخی مواقع در نظر داشتن همه اطلاعات در طول زمان ملاقات کار سختی می باشد. اگر کسی شما را همراهی کند ممکن است در صورت فراموشی یک مطلب آنرا به شما یادآوری کند. به علاوه بودن فردی کنار شما باعث میشود احساس آرامش بیشتری کنید.
• سوالات خود را برای پرسیدن از پزشک یادداشت کنید.

تهیه لیستی از سوالات کمک میکنند تا بیشترین بهره  ممکن را از زمان ملاقات با پزشکتان ببرید. برخی سوالات پایه در مورد سقط جنین به شرح ذیل اند:

• علت احتمالی این وضعیت یا علائم در من چیست؟
• ممکن است علل دیگری باعث این علائم شده باشند؟
• به چه آزمایش هایی نیاز دارم؟
• بهترین راهکار چیست؟
• آیا محدودیت هایی خواهم داشت ؟
• در حال حاضر چه کاری باید انجام دهم؟

علاوه بر این سوالات که آماده می کنید، در مورد پرسیدن هر سوالی که در طول زمان ملاقات برایتان پیش آمد تردید نکنید.

از پزشک چه توقعی باید داشته باشید

ممکن است پزشک از شما سوالاتی بپرسد. آمادگی برای پاسخ دادن به آنها کمک میکند تا زمان بیشتری در مواردی که مایلید صرف شود. پزشک احتمالا سوالات زیر را  از شما خواهد پرسید:

• آخرین قاعدگی شما چه زمانی بوده است؟
• آیا برای این بارداری آمادگی داشتید یا ناخواسته بوده؟
• آیا زمانی که احتمالا باردار بودید از روش پیشگیری استفاده میکردید؟
• چه زمانی اولین بار علائم را مشاهده کردید؟
• آیا علائم شما همیشگی هستند یا گاه و بیگاه؟
• در مقایسه با روزهای خونریزی شدید عادت ماهیانه، خونریزی شما کمتر، بیشتر یا به همان میزان است؟
•  چه بیماری های مزمنی داشته اید؟
• آیا سابقه سقط جنین داشته اید؟

آزمایش و تشخیص

ممکن است پزشک آزمایشات مختلفی را تجویز نماید، از جمله:

• آزمایش لگنی. پزشک دهانه رحم شما را برای کنترل اینکه اتساع پیدا کرده باشد چک خواهد کرد.

• اولتراسوند. این تست به پزشک کمک خواهد کرد تا ضربان قلب جنین و رشد نرمال رویان را  کنترل کند.

• آزمایش خون. اگر شما سقط داشته باشید، اندازه گیری هورمون بارداری (beta HCG)  میتواند در تشخیص اینکه آیا همه بافت جفت را سقط کرده اید یا نه، کمک کننده باشد.

• آزمایش بافت. اگر بافتی از شما خارج شده، میتوان با فرستادن به آزمایشگاه از اینکه سقط رخ داده اطمینان پیدا کرد و اینکه علائم شما به علل دیگرخونریزی بارداری مربوط نباشد.

تشخیص های احتمالی  عبارتند از:

• سقط جنین تهدیدآمیز. اگر شما خونریزی داشته باشید اما دهانه رحم تان گشاد نشده باشد، شما یک سقط تهدید کننده داشته اید. چنین بارداری هایی اغلب بدون مشکلات بیشتر ادامه میابند.

• سقط جنین حتمی. اگر شما خونریزی دارید، انقباضات رحم را حس می کنید و دهانه رحم تان گشاد شده است، سقط جنین حتمی است.

• سقط جنین ناتمام. اگر مقداری از ترکیب جفت یا جنین از بدنتان دفع شود اما مقداری نیز در رحم شما باقی بماند، این بعنوان سقط ناتمام در نظر گرفته میشود.

• سقط جنین موفق نشده. جفت و بافت امبریونیک در رحم باقی می مانند اما رویان مرده است یا اینکه هرگز شکل نگرفته است.

• سقط جنین کامل. اگر شما تمام بافت های بارداری را دفع کنید، این یک سقط کامل در نظر گرفته میشود.این نوع سقط در سقط هایی که قبل از هفته 12 رخ میدهند شایع است.

• سقط جنین عفونی. چنانچه عفونتی در رحم شما رشد کرده باشد، سقط جنین عفونی نامیده میشود. ممکن است این عفنت بسیار شدید باشد و به مراقبت های فوری نیاز دارد.

درمان و داروها

اگر شما یک سقط تهدیدآمیز داشته باشید، احتمالا پزشک به شما توصیه خواهد کرد که تا زمان کاهش درد و خونریزی استراحت کنید. هم چنین ممکن است از شما خواسته شود تا از فعالیت بدنی و رابطه جنسی اجتناب کنید. هم چنین بهتر است از مسافرت بویژه سفرهای هوایی که امکان دسترسی به مراقبت های پزشکی فوری وجود ندارد، دوری کنید.

با گسترش استفاده از آزمایش اولتراسوند، در حال حاضر تعیین علت مرگ یا عدم شکل گیری رویان و اینکه آیا سقط جنین قطعا رخ داده، خیلی آسانتر شده است. در چنین حالتی ، چند گزینه وجود دارد:

• مدیریت انتظارات. اغلب زنان در ابتدای بارداری تا پیش از شروع این فرآیند و قبل از آزمایش سونوگرافی نمی دانند که سقط جنین داشته اند و معمولا دو هفته بعد از مردن رویان تشخیص داده میشود و متاسفانه ممکن است سه یا چها هفته طول بکشد. این زمان میتواند از لحاظ احساسی بسیار سخت باشد. بنا به تجربه می دانیم که  می توانید سقط جنین را قبول کنید.

• درمان دارویی. اگر بعد از تشخیص قطعی شکست بارداری، ترجیح می دهید که این فرآیند را سرعت ببخشید، برخی داروها می توانند باعث بیرون راندن بافت های بارداری و جفت از بدن شوند.گرچه می توانید از داروهای خوراکی استفاده کنید، ممکن است پزشک به شما داروهای واژینالی را توصیه کند که علاوه بر افزایش تاثیر از عوارض جانبی آن مثل حالت تهوع، درد شکمی و اسهال بکاهد. احتمال دارد که سقط در منزل اتفاق بیفتد. تعیین زمان خاص می تواند متفاوت باشد و ممکن است بیشتر از یک واحد دارو نیاز داشته باشید. برای حدود 70 درصد زنان ، درمان در طول 24 ساعت موثر واقع خواهد شد. اگر در 24 ساعت اثر نکرد، ممکن است در چند روز یا هفته اثرگذار باشد.

• درمان با جراحی. راه دیگر یک عمل جراحی جزئی به نام D and C (suction dilation and curettage) است. در طول این فرآیند، پزشک دهانه رحم شما را باز کرده و به آرامی بافت ها را از رحم شما ساکشن میکند. برخی مواقع بعد از عمل ساکشن از یک ابزار فلزی بلند با حلقه ای در انتها (curet) برای تراشیدن دیواره های رحم استفاده میشود.

در مواردی که سقط جنین حتمی است، ممکن است عمل جراحی برای قطع خونریزی ضروری باشد.

سبک زندگی و درمان های خانگی

*     بازیابی سلامت جسمی

در اغلب موارد بعد از سقط جنین سلامت جسمی تنها بعد از چند ساعت تا چندروز باز میگردد. بین چهار تا شش هفته بعد مجددا پریود خواهید شد. ضمنا در صورتی که خونریزی شدید، تب، لرز و یا درد شدیدی داشتید با پزشکتان تماس بگیرید. این علائم می توانند نشانه عفونت باشند. از رابطه جنسی و قرار دادن هر چیزی مثل تامپون درون واژن تا دو هفته بعد از سقط خودداری کنید.

  *     بارداری های بعدی

امکان باردار شدن درطی چرخه قاعدگی بلافاصله بعد از سقط، وجود دارد اما اگر شما و همسرتان تصمیم به بارداری مجدد گرفتید، مطمئن شوید که از لحاظ جسمی و روحی آماده هستید. احتمالا پزشک به شما توصیه خواهد کرد که اجازه دهید حداقل یک سیکل عادت ماهیانه طی شود.

در صورتی که چند سقط جنین (بیش تر از 3 بار) را  به دنبال هم تجربه کردید، آزمایشاتی برای تشخیص  علل اصلی مثل وضعیت غیرعادی رحم،مشکلات انعقادی و ناهنجاری های کروموزومی در نظر گرفته میشود. در برخی موارد، ممکن است پزشک بعد از دو سقط متوالی این آزمایشات را توصیه کند اما دو سقط متوالی می تواند کاملا اتفاقی و نه به دلایل بالینی اساسی باشد. اگر علت سقط تشخیص داده نشد، امید خود را از دست ندهید. حتی بدون درمان، حدود 60 تا 70 درصد از زنان با سابقه تکرار سقط، بارداری موفقیت آمیزی خواهند داشت.

حمایت و پشتیبانی

درمان از نظر روحی ممکن است زمان بیشتری از درمان جسمی ببرد. سقط جنین میتواند همراه با اندوه قلبی باشد که اطرافیان به خوبی درک نمی کنند. احساسات شما ممکن است از خشم تا ناامیدی تغییر کند. زمان خود را صرف اندوه از دست دادن بارداری نکنید و از افرادی که شما را دوست دارند تقاضای کمک کنید. لازم نیست که به تنهایی با این مسئله کنار آیید. شما هرگز امید و آرزوهای خود در مورد بارداری را از یاد نمی برید اما در حال حاضر پذیرش موضوع از درد وو رنج شما خواهد کاست. در صورتی که غم و افسردگی شدیدی را احساس می کنید با پزشکتان صحبت کنید.

پیشگیری

در اکثریت موارد هیچ راه خاصی برای جلوگیری از بروز سقط وجود ندارد و خیلی ساده توصیه می شود که به دقت از سلامت خود و کودکتان مراقبت کنید. ازمراقبت های منظم قبل از زایمان استفاده کرده و از عوامل خطری مثل سیگار کشیدن و نوشیدن الکل اجتناب کنید. اگر بیماری مزمنی دارید، برای کنترل آن تحت نظرتیم مراقبت پزشکی باشید.