در دوران بارداری از طریق جفت ارتباط بین مادر و جنین برقرار می شود و نیاز جنین به غذا و آب تأمین می گردد. جفت هورمون هایی ترشح می کند، برخی از این هورمون ها مانع از عملکرد مطلوب هورمون انسولین می شوند، این هورمون قند خون را کنترل می کند بنابراین بدن مادر برای حفظ مقادیر مناسب قند خون ناگزیر هورمون انسولین بیشتری ترشح می کند. دیابت بارداری زمانی بروز می کند که پانکراس ( اندام تولید کننده انسولین) جهت حفظ دامنه طبیعی قند خون قادر به تولید انسولین کافی نباشد. به طور کلی بروز دیابت در دوران بارداری تحت عنوان دیابت بارداری شناخته می شود. دیابت بارداری در حدود 7 درصد کل بارداری ها بروز می کند. به طور معمول، از اواسط سه ماه دوم بارداری تا تولد نوزاد احتمال بروز دیابت بارداری وجود دارد. عدم درمان دیابت بارداری موجب بروز اختلالات زیادی می شود.
اولین قدم در کنترل دیابت بارداری اصلاح رژیم غذایی برای کمک به حفظ قند خون در دامنه طبیعی می باشد. اکثر زنان مبتلا به دیابت بارداری با رعایت یک برنامه غذایی سالم و کنترل مطلوب قند خون زایمان بدون خطری را تجربه خواهند کرد. یکی از روش ها مؤثر در کنترل مطلوب قند خون پایش مقادیر کربوهیدرات دریافتی است. کربوهیدرات موجود در غذا پس از هضم به صورت گلوکز ( نوعی قند) وارد خون می شود. حضورگلوکز در خون برای سوخت و غذارسانی به جنین ضروری است. باوجود این، حفظ دامنه طبیعی گلوکز در خون بسیار مهم است.
کربوهیدرات غذایی
کربوهیدرات در غذاهای زیر یافت می شود:
- شیر و ماست
- میوه ها و سبزیجات
- برنج، غلات، حبوبات و ماکارونی
- انواع نان، سیب زمینی و ذرت
کربوهیدرات موجود در غذاها با واحد گرم سنجیده می شود. محتوای کربوهیدرات رژیم غذایی را می توانید از طریق خواندن برچسب های غذایی و آگاهی در مورد لیست جایگزینی غذایی پایش نمایید. نکته مهم این است که در هنگام خواندن برچسب غذایی به اندازه سهم یا واحد و میزان کل کربوهیدرات موجود در هر سهم یا واحد توجه کنید.
خوردن یکباره مواد غذایی در حجم زیاد موجب افزایش بسیار زیاد قند خون می شود. بسیار مهم است که هیچ یک از وعده های غذایی حذف نشود. در دوران بارداری به دلیل افزایش نیاز های تغذیه ای، جنین نیاز به یک تغذیه متعادل دارد. به دلیل اثر زیاد غذاهای نشاسته ای بر قند خون بهتر است در میزان کنترل شده مصرف شوند.
شیر یکی از منابع غنی کلسیم است، با وجود این حاوی کربوهیدرات نیز می باشد و نوشیدن زیاد آن در یک وهله موجب افزایش بسیار زیاد قند خون می شود. میوه ها نیز گزینه های سالم غذایی هستند اما حاوی مقادیر زیادی قند طبیعی می باشند. توجه به این نکته ضروری است که خوردن مقادیر زیاد میوه در یک وهله نیز اثر زیادی بر افزایش قند خون دارد. سعی کنید میوه ها را به صورت آب میوه یا کمپوت نخورید به دلیل این که اثر زیادی بر قند خون دارند. آب میوه ها منبع غنی کربوهیدراتی هستند و به دلیل مایع بودن سریع جذب و بر قند خون اثر فزاینده دارند.
به دلیل نوسانات طبیعی هورمونی کنترل قند خون در زمان صبح بسیار مشکل است. تحمل خوردن غلات تصفیه شده، میوه ها و حتی شیر در صبحانه ممکن است مشکل باشد. با وجود این در صورت افزایش قند خون پس از خوردن این غذاها در صبحانه بهتر با کنترل مصرف شوند. در مجموع به یاد داشته باشید که:
- کربوهیدرات دریافتی روزانه را در سه وعده اصلی و سه میان وعده تقسیم کنید.
- غذاهای حاوی فیبر مانند غلات کامل را در برنامه غذایی خود بگنجانید.
- چربی دریافتی نیز محدود کنید و روغن های مفید مانند زیتون، کانولا و کنجد را جایگزین چربی های اشباع کنید.
- ورزش کنید. فعالیت های ورزشی راهبرد مناسبی برای کنترل قند خون و افزایش حسایت به انسولین می باشند.
