سرطان حاصل تقسیم نامتقارن سلول‌های بدن است. سلول‌های سرطانی از سازوکارهای عادی تقسیم و رشد سلول‌ها جدا می‌افتند. عوامل زیادی در القاء این روند غیرعادی سلولی دخالت دارند. در این میان شاید بتوان گفت که چاقی جزو متهمین ردیف اول باشد. در این راستا نمی توان نقش تغذیه را نادیده گرفت. تغذیه و انتخاب های غذایی اثر دوگانه دارند. این بدان معنا است که برخی از مواد غذایی در پیشگیری از ابتلا به سرطان نقش برجسته ای دارند در حالی که برخی از مواد غذایی نه به خاطر محتوای آن ها بلکه بیشتر به دلیل فرآیند طبخ می توانند در بروز سرطان اثر مثبت داشته باشند.
باید خاطر نشان شود که هیچ یک از مواد غذایی به تنهایی نمی توانند از بروز سرطان پیشگیری کنند، اما ترکیب مناسب آن ها می تواند تفاوت ایجاد کند. به تازگی راهبردهایی برای پیشگیری از بروز سرطان ارائه شده است. برای مثال انستیتوی تحقیقات سرطان آمریکا برای تغییر عادات غذایی و افزایش آگاهی در زمینه سالم خوردن، " بشقاب غذای جدید" را تعریف می کند. در این راهبرد توصیه شده است که بیش از 3/2 بشقاب برپایه مواد غذایی گیاهی و 3/1 آن از مواد غذایی حیوانی باشد.
یکی از نکات مهم در زمینه انتخاب مواد غذایی ضدسرطان، رنگ آن ها است. میوه ها و سبزیجات غنی از مواد مغذی ضدسرطان، رنگ پر رنگی دارند. علاوه بر این گنجاندن آن ها در برنامه غذایی روزانه می تواند در پیشگیری از ابتلا به چاقی یا در کاهش وزن اثر بسزایی داشته باشد. از آنجایی که چاقی یکی از دلایل اصلی ابتلا به سرطان بشمار می رود، لذا مواد غذایی با رنگ طبیعی زیاد می توانند به طور غیر مستقیم در پیشگیری از ابتلا به سرطان مؤثر باشند. افزایش وزن موجب افزایش احتمال بروز چندین سرطان مثل سرطان کولون، مری و کلیه می شود. خوردن انواع گوناگون سبزی جات به ویژه سبزیجات سبز تیره، قرمز و نارنجی بسیار توصیه می شود.
یک صبحانه ضد سرطان
فولات یا اسید فولیک یکی از مهم ترین ویتامین های گروه B می باشد که در پیشگیری از ابتلا به سرطان کولون، رکتوم و پستان کمک می کند. شما می توانید روز خود را با یک وعده ضدسرطان آغاز کنید. غلات صبحانه غنی شده و فرآورده های سبوس دار گندم منابع خوبی از این ویتامین هستند. آب پرتقال طبیعی، طالبی و توت فرنگی نیز حاوی اسید فولیک می باشند. از دیگر این ویتامین می توان به تخم مرغ، انواع لوبیا، تخم آفتابگردان و سبزیجات برگ سبزی مثل اسفناج و کاهو اشاره کرد.
مراقب فرآیندهای غذایی باشید
همانطور که در بالا اشاره شد مواد غذایی به تنهایی نمی توانند در پیشگیری از سرطان مؤثر باشند و هیچ یک نیز موجب ابتلا به سرطان نمی شوند، مگر این که ساختمان طبیعی آن ها دستخوش تغییر شده باشد. فرآیندهای طبخ غذایی می توانند موجب بروز این تغییرات شوند. برای مثال سرخ کردن مواد غذایی در درجه حرارت بالا، نمک سود کردن یا دودی کردن غذا می تواند موجب تولید مواد شیمیایی در غذا شود که پتاسیل ایجاد سرطان را دارند. این قبیل فرآیندها نه تنها موجب تولید مواد شیمیایی خطر زا برای سلامتی می شوند بلکه موجب از بین رفتن محتوای ویتامینی و به طور کلی مواد مغذی غذاها می شوند. برای مثال سرخ کردن ماهی در درجه حرارت بالای روغن موجب از بین رفتن محتوای اسید چرب اُمگا 3 آن می شود. علاوه براین افزایش درجه حرارت روغن موجب تولید مواد سرطان زا می شود. لذا آبپز کردن ماهی یکی از بهترین روش های طبخ آن می باشد.
فراموش نکنید که یک انتخاب غذایی مناسب و با ارزش غذایی بالا در کنار روش های آماده سازی سالم می تواند برای سلامتی مفید باشد.
واژگان کلیدی: سرطان- مواد غذایی ضدسرطان- میوه ها- سبزیجات- چاقی- طبخ غذا- سرخ کردن- نمک سود کردن- دودی کردن- رنگ غذا- اسید فولیک
افزایش بار اسیدی رژیم غذایی خطر ابتلا به دیابت را بیشتر می کند
دکتر سیده آمنه مجد
رژیم غذایی با پروتئین حیوانی فراوان ممکن است دریافت خالص اسید را افزایش دهد در حالی که اکثر میوه جات و سبزیجات که دارای مواد پیش ساز قلیایی هستند این اسیدیته را خنثی می کنند. در مقابل، بیشتر میوه جات مانند هلو، سیب، گلابی و موز و حتی لیمو و پرتقال در واقع بار اسیدی رژیمی را کاهش می دهند. رژیم غذایی غربی که غنی از مواد غذایی و محصولات حیوانی و سایر غذاهای اسیدوژن ( تولید کننده اسید در بدن) می باشد می تواند بار اسیدی را در بدن تا حدی افزایش دهد که میوه جات و سبزیجات رژیم غذایی نیز نمی توانند این میزان اسید تولید شده را خنثی کنند؛ این حالت سبب اسیدوز متابولیک مزمن و بروز اختلالات متابولیک می گردد. مهم تر از همه در خصوص کنترل قند خون، افزایش اسیدوز می تواند توانایی انسولین برای اتصال به گیرنده های مناسب آن را در بدن کاهش دهد و حساسیت بدن به انسولین را کاهش دهد. با در نظر گرفتن این موضوع محققان برآن شدند که اثر افزایش بار اسیدی رژیم غذایی را بر خطر ابتلا به دیابت نوع دو مورد بررسی قرار دهند.
در یک مطالعه آینده نگر که به تازگی در مجله معتبر Diabetologia منتشر شده است، رابطه بار اسیدی رژیم غذایی را با خطر ابتلا به دیابت نوع دو مورد بررسی قرار دادند.
در این مطالعه کوهورت، 66485 زن به مدت 14 سال مورد پیگیری قرار گرفتند و نمونه های جدید ابتلا به دیابت در آن ها ثبت گردید. بار اسیدی رژیم غذایی این افراد با استفاده از دو شاخص بار اسیدی کلیوی و میزان تولید خالص اسید در بدن اندازه گیری شد. هر دوی این روشها تکنیک های استاندارد برای ارزیابی میزان مصرف اسید از طریق رژیم غذایی و دریافت مواد مغذی هستند.
نتایج این مطالعه به این صورت بود که درکل جمعیت، در افرادی که در چارک بالایی از نظر شاخص بار اسیدی کلیوی بودند در مقایسه با افراد در چارک پایینی ، 56 درصد خطر ابتلا به دیابت نوع دو بیشتر بود. شاخص میزان تولید خالص اسید در بدن نیز نتایج مشابهی را نشان داد. نتایج این مطالعه بزرگ آینده نگر نشان داد که بار اسیدی رژیمی ارتباط مستقیمی با افزایش خطر ابتلا به دیابت نوع دو دارد و این مسئله مستقل از سایر فاکتورهای خطر ابتلا به دیابت می باشد.
نکته عملی: اسیدهای رژیمی ممکن است نقش خاصی در افزایش خطر ابتلا به دیابت نوع دو داشته باشند. بنابراین ممکن است با کاستن بار اسیدی رژیم غذایی بتوان از ابتلا به دیابت جلوگیری کرد.
منبع:
Fagherazzi G,et al. “Dietary acid load and risk of type 2 diabetes: the E3N-EPIC cohort study”. Diabetologia. 2013
